Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılına ait bölüm bilançoları raporunu açıkladı. Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ortak çalışmasıyla idari kayıtlara dayalı olarak üretilen raporun sonuçlarına nazaran, 2022 yılında mercek altına alınan 17 kesimin toplam faal büyüklüğü yıllık bazda yüzde 69 artışla 26 trilyon 351 milyar liraya, özkaynak toplamı yüzde 93 artışla 7 trilyon 551 milyar liraya, net satışları yüzde 113 artışla 31 trilyon 466 milyar liraya, toplam net devir kârları ise yüzde 423 artışla 1 trilyon 511 milyar liraya ulaştı.
Raporun sunduğu genel tabloya bakıldığında, mercek altına alınan 17 daldan 15’inin 2022 yılını net kâr ile kapatırken, 2 bölümün yılı ziyanla tamamladığı görülüyor. Kesimlerin etkin kârlılığının yüzde 5,74, özkaynak kârlılığının yüzde 20,02, net satış kârlılığının ise yüzde 4,9 ile hem evvelki yılın hem de tarihî ortalamaların çok üzerinde seyrettiği göze çarpıyor.
Göze çarpan bir öteki parametre ise firmaların kambiyo kârları. Raporda yer alan bulgulara nazaran 2022 yılında firmaların kambiyo kârları 2 trilyon 222 milyar liraya seviyesine ulaştı. Buna rağmen firmaların net periyot kârları 1 trilyon 511 milyar lira iken faaliyet kârları ise 2 trilyon 370 milyar lira seviyesinde gerçekleşti. Bu artışta kurdaki yükselişin yanı sıra firmaların dövizden dönüşümlü KKM’den elde ettikleri gelirlerin vergiden muaf tutulmasının da tesiri olduğu kestirim ediliyor.
Karlılığa tesir eden bir öbür öge da stok dönem suratı oldu. Geçen yıl firmaların stok evre suratı da 9,6 (kez) ile tekrar serinin en yüksek düzeyine çıktı. Buna bağlı olarak şirketlerin işletmelerin kredili satışlarından doğan ticari alacaklarının ne kadarlık mühlet içinde tahsil edildiğini gösteren alacak dönem suratı da en yüksek düzeyine yükseldi.
Yurt dışı satışlara bakıldığındaysa, satışların 2022 yılında bir evvelki yıla kıyasla yüzde 113 artışla 6 trilyon 472 milyar TL’ye ulaştığı görüldü. Yurt dışı satışlarda aslan hissesini alan kesim ise 2 trilyon 788 milyar 978 milyon liralık satışla her zamanki üzere imalat dalı oldu.
Kârlılık dağılımları
Aktif kârlılığı, özkaynak kârlılığı ve net satış kârlılığı kalemlerine bakıldığında yılın şampiyonu son dört yıldır olduğu üzere madencilik ve taşocakçılığı kesimi oldu. Bölümün kârlılığına ağrılıkla altın üretimindeki katma bedel olumlu yansıdı. Madencilik dalı 2022 yılında faal kârlılığını yüzde 24,20’ye, özkaynak kârlılığını yüzde 47,91’e, net satış kârlılığını ise yüzde 42,59’a yükseltti. Bu oranlar, 17 dal ortasında en yüksek kârlılık oranlarıyla birlikte, bu bağlamda kaydedilen 13 yıllık serinin de en yüksek oranlarını gösteriyor.
Madencilik bölümünü yüzde 9,57 faal kârlılık oranı, yüzde 26,36 özkaynak kârlılık oranı ile imalat kesimi takip ediyor. 2022 yılında dalın net satışlarının yıllık bazda yüzde 99 artışla 9 trilyon 797 milyar TL’ye, net periyot kârının ise yüzde 108 artışla 776 milyar 332 milyon TL’ye ulaştığı görülüyor. Bu sayılar, hem geçtiğimiz yılın, hem de kesimin tarihi ortalamalarının çok çok üzerinde yer alıyor.
Satış kârlılığı bazında bakıldığındaysa mesleksel, bilimsel ve teknik faaliyetler dalının yüzde 16,89 bilgi ve bağlantı kesiminin ise yüzde 8,53 net satış kârlılığı oranıyla imalat kesiminin önünde yer aldığı görüldü. İmalatın net satış kârlılığı ise yüzde 7,92 seviyesinde gerçekleşti.
İmalat bölümünü yüzde 6,64 net satış kârlılığı ile insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri bölümü, yüzde 4,93 net satış kârlılığı ile inşaat dalı, yüzde 4,36 net satış kârlılığı ile tarım, ormancılık ve balıkçılık kesimi, yüzde 3,44 net satış kârlılığı ile konaklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetleri bölümü, yüzde 3,35 net satış kârlılığı ile kültür, sanat cümbüş, dinlence ve spor dalı, yüzde 2,63 net satış kârlılığı ile toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin tamiratı bölümü, yüzde 2,55 net satış kârlılığı ile ile su temini; kanalizasyon ve atık idaresi bölümü, yüzde 2,36 net satış kârlılığı ile öbür hizmet faaliyetleri kesimi, yüzde 2,06 net satış kârlılığı ile ulaştırma ve depolama hizmetleri, yüzde 1,70 net satış kârlılığı ile idari ve dayanak hizmet faaliyetleri ve yüzde 1,69 net satış kârlılığı ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme faaliyetleri kesimi oldu.
Gayrimenkul faaliyetleri ve eğitim dallarının ise yılı ziyanla kapatan iki bölüm olduğu görülüyor. Gayrimenkul faaliyetlerinin bilhassa kur atakları nedeniyle kaydedilen kambiyo ziyanları sonucunda yüzde eksi 4,41 etkin kârlılığı, yüzde eksi 43,70 özkaynak kârlılığı ve yüzde eksi 18,77 net satış karlılığına sahip olduğu gözlemleniyor. Eğitim bölümündeyse etkin kârlılığı, özkaynak kârlılığı yüzde eksi 7,99, net satış kârlılığı ise yüzde eksi 2,81 seviyesinde yer alıyor.
Firma sayıları
Raporda toplam firma sayısının 2022 yılında bir evvelki yıla kıyasla yüzde 5’ten fazla artışla 982 bin 182’ye çıktığı söz edildi. Firma sayısının bölümlere nazaran dağılımında toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin tamiratı kesimi toplam 318 bin 556 firma ve toplam firma sayısı içinde yüzde 32,4 tartı ile aslan hissesini alıyor. Perakende ticaret kesimini 161 bin 938 firma ve yüzde 16,5’lik hisse ile imalat; imalatı ise 137 bin 953 firma ve yüzde 14’lük hisse ile inşaat kesimi takip etti. En düşük firma sayısı ise 2 bin 924 firma ve yüzde 0,3’lük hisse ile su temini; kanalizasyon, atık idaresi ve uygunlaştırma faaliyetleri dalında kaydedildi.
Aktif toplamı en büyük sektörler
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan rapora nazaran etkin toplamı en büyük olan bölüm 8 trilyon 109 milyar 620 milyon liralık etkin büyüklüğü ile imalat dalı oldu. İmalat kesimini, 5 trilyon 976 milyar 106 milyon ile toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin tamiri bölümü, 3 trilyon 153 milyar 705 milyon lira ile inşaat dalı ve 2 trilyon 232 milyar 789 milyon lira ile ulaştırma ve depolama dalları izledi.
Can İlker, Ekonomim.com
