New York Post’ta bir makale yazan eski IMF araştırma yöneticisi ve ünlü ekonomist Desmond Lachman’a nazaran, iktisat Mehmet Şimşek’in aldığı önlemlere karşın hala kriz tehlikesinden kurtulamadı. Bölge ve NATO için büyük ehemmiyeti olan Türkiye’nin kriz girmesi çok sarsıcı olacak. Lachman, Ankara’ya “IMF’yi arayın” teklifini sundu. İşte makaleden satır başları:
Enflasyon yükselirken ve ödemeler istikrarı krizi yaklaşırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan son derece alışılmışın dışındaki iktisat siyasetinden sert bir halde geri adım atmak zorunda kaldı. Sonunda merkez bankasının faiz oranlarını yüzde 7,5’tan dudak uçuklatan süratle yüzde 25’e yükseltmesine razı oldu.
Bu durum, Erdoğan’ın uzun süren berbat idaresinin sonucu Türkiye’nin çok sert bir ekonomik iniş yapmasını fazlasıyla olası kılıyor.
Türkiye’nin Orta Doğu’daki kilit pozisyonu ve Erdoğan’ın ABD’ye karşı devam eden düşmanlığı göz önüne alındığında, ekonomik krizin jeopolitik yansımaları büyük olabilir.
Son yıllarda Erdoğan’ın iktisat siyaseti yaklaşımı, yüksek enflasyonla gayrete yardımcı olmak bir yana, yüksek faiz oranlarının enflasyonun temel nedeni olduğu tarafındaki güçlü inancına dayanıyordu.
Bu durum onu geçtiğimiz yıl enflasyonun %60’a kadar tırmandığı bir devirde merkez bankasına faiz oranlarını kademeli olarak yarıdan fazla %8,5’e indirmesi konusunda baskı yapmaya yöneltti.
Türkiye’de enflasyonun yükselmesi ve ödemeler istikrarı krizinin ufukta görünmesiyle birlikte, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan iktisat siyasetinden geri adım atmak zorunda kaldı.
Bu ortada, bu yılın birinci çeyreğinde ülkenin dış cari açığı GSYİH’nın neredeyse %10’una ulaştı.
Erdoğan’ın temelsiz faiz-enflasyon takıntısının ülkenin dış ekonomik kırılganlığını artırdığını söylemek yetersiz kalır.
TCMB mahallî bankalardan çok büyük ölçüde döviz mevduatı borç almasına karşın (SWAP ihalelerini kastediyor) memleketler arası rezervleri negatif bölgeye geriledi.
Aynı vakitte hükümet, döviz kurundaki kıymet kaybına karşı banka mevduatlarına 125 milyar dolar kadar garanti vermek zorunda kaldı (KKM).
Bütün bunlar Türkiye’nin uzun vadeli ekonomik görünümü ve Orta Doğu ve NATO’daki kilit oyuncu rolüne ait önemli soruları gündeme getirdi. Bunlar:
- Enflasyon, ülkeyi derin bir ekonomik sakinliğe sokmadan, mevcut %50’ye yakın yüksek düzeylerden tek haneli sayılara indirilebilir mi?
- Türkiye, açıktaki dış cari açığını finanse etmek için yabancı hükümetlerin cömertliğine ne kadar güvenebilir?
- Büyük mevduat sahipleri dövizlerini geri çekmeyi seçerse, bankalar bu talepleri karşılayacak likiditeyi nasıl bulacaklar?
- Hükümetin yerli mevduat sahiplerine verdiği döviz kuru garantisi ülkenin kamu maliyesini ne kadar makûs etkileyecek?
Türkiye’nin derin ekonomik meselelerine tahlil bulmaya yönelik rastgele bir siyaset stratejisinin temel bileşeni, yerli ve yabancı yatırımcıların itimadının bir an evvel yine tesis edilmesi olacaktır.
Erdoğan’ın yakın vakitte hem Türkiye Merkez Bankası’nda hem de Maliye Bakanlığı’nda daha ortodoks bir iktisat takımı kurması bu istikamette düzgün bir adımdır.
Merkez bankasının faiz oranlarını süratle mevcut %25 düzeyine yükseltmesine müsaade verme kararı da tıpkı formda.
Ancak Erdoğan’ın son derece istikrarsız iktisat siyaseti sicili göz önüne alındığında, bu birinci adımların yatırımcıların inancını tekrar tesis etmek ve ekonomiyi istikrara kavuşturmak için kâfi olacağı kuşkulu.
Ne de olsa yakın geçmişte Erdoğan, üç merkez bankası liderini misyondan aldı ve alışılmışın dışındaki yaklaşımının doğruluğunu sorgulama cüretini gösteren öbür iktisat yetkililerini değiştirmekte hiç tereddüt etmemişti.
Türkiye’nin ekonomik sıhhatine kavuşmasına yardımcı olabilecek tek kurum Memleketler arası Para Fonu’dur.
Bunu, Türkiye’nin iktisat siyasetine çok muhtaçlık duyulan onay mührünü sağlayarak ve acil dış finansman muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olacak büyük ölçekli finansman sunarak yapabilir.
Ancak IMF’ye davette bulunarak kredi koşulluluğuna katlanması Erdoğan açısından büyük bir prestij kaybı manasına gelecektir.
Türkiye’deki ekonomik kriz daha da derinleşmeden IMF’nin yardıma koşacağı konusunda nefesinizi tutmanızı önermiyorum.
Kaynak: Turkey — a key NATO player — is headed for serious economic turmoil
