Ünlü ekonomist Cüneyt Akman, yeni devir iktisat idaresi hakkında flaş değerlendirmelerde bulundu. Faiz artışı konusunda çok dikkatli olunması gerektiğinin altını çizdi.
Türkiye, 14 Mayıs ve 28 Mayıs’ta çok kritik bir virajı kazasız belasız geride bıraktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğinde yeni periyotta iktisadın direksiyonuna Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Mehmet Şimşek getirildi.
Şimşek’in akabinde Merkez Bankası’nın başına da Hafize Gaye Erkan ismi geldi. Yapılan atamalar iktisatta yeni bir periyoda girildiğini gösteriyor. Ünlü ekonomist Cüneyt Akman, yapılan atamalar ve yeni devirde iktisat idaresine dair değerli açıklamalarda bulundu.
İşte Akman’ın değerlendirmeleri:
Türkiye yeni periyotta iktisatta nasıl bir yol izleyecek? Yapılan atamaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
“Türkiye, yeni devirde portföy yatırımlarını yani sıcak parayı çekebilmek için yüksek faiz ve ona uygun “düşük kur” siyaseti uygulayacak. Sıcak paranın gelmesi için de hem dünya konjonktürünün buna uygun olması hem de iktisat idaresinde uygulanacak siyasetlerin yatırımcılara itimat vermesi gerekiyor.
Bugün 3,5 milyar dolar civarında olan devlet tahvilleri yatırımları 2014 yılında 120 milyar dolar civarındaydı. Borsada da benzeri durumlar var. Bu durumda 150 milyar dolar Türkiye’den çıkmış. Bu paranın bir kısmının yine Türkiye’ye gelme ihtimali olduğu düşünülüyor. Türkiye’den çok fazla ölçüde portföy yatırımı kaçmış durumda. Eğer döviz kurunu biraz üste bırakılırsa, artık olduğu üzere, gerisinden da faizi yükseltilirse, muhtemelen ayın 22’sinde gerçekleşeceği üzere, Türkiye’ye bir ölçü portföy yatırımının geleceği düşünülüyor.
Daha evvelki 100 milyar dolar hududunu bulabilmek için iki şey lazım: Birincisi dünya konjonktürünün uygun olması, ikincisi de Türkiye’nin ne yapacağı konusunda yabancıların itimat duyması. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Mehmet Şimşek, Merkez Bankası’nın başına da Gaye Hanım geldi fakat BDDK’ya da Kavcıoğlu getirildi.
Bu isimler bir ortada ahenk içinde çalışabilecekler mi? Yarın Mehmet Şimşek kelam dinlemezse vazifeden alınır mı? Bu sorular dünya basınında da lisana getiriliyor.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz konusundaki tavrı değişir mi?
“Faiz konusunda da o denli katı bir tavrı olmadı. Geçmişe baktığımızda en yüksek faizler AK Parti döneminde verilmiştir. O yapı tıkandığı için öteki bir modele geçildi.
Eğer istendiği üzere portföy yatırımları Türkiye’ye akıyor olsa Naci Ağbal da vazifesini kaybetmezdi. Şayet bu akışı sağlayabilirse Şimşek de misyonunu kaybetmez. Gerçek şu ki o devirlerde bu yapıyı sürdürmeleri zordu. Zira dışarda bir daralma kendini gösteriyordu.”
Merkez Bankası 22 Haziran’da faiz arttırma kararı alırsa ne olur?
“Türkiye’de iş dünyası yalnızca dövize karşı hassas değil, faize karşı da çok hassas. Zira çok borçlu bir iş dünyamız var. Faiz çok dikkatli bir biçimde ayarlanmazsa şirketlerimiz çok problemli bir duruma düşebilir.
Bankacılık tarafında da azımsanmayacak ölçüde riskler var. Faizler arttığı vakit devlet tahvilleri süratli bir formda düşecek. Bu vakit zarfında bankalara daima çok düşük faizli devlet tahvili aldırıldı zorla. Artık siz faizlerinizi arttırıyorsunuz.
Faizleri arttırmak demek mevcut devlet tahvillerinin fiyatlarının çok süratli bir biçimde düşmesi demek. Ve aslında yabancılar devlet tahvili satmaya başladılar. Faiz artışının vakte yayılması demek oralarda yeni düşüler demektir. Bunun da iki sonucu olur; birincisi beşerler Türk tahvilleri almaya kalktığında fiyatının güzelce düşmesini bekler ve bu durum yeni modele ziyan verir. İkincisi bankaların kendi içindeki portföyleri önemli manada ziyan yazmaya başlar. Zira ellerindeki şeylerin piyasa pahası çok önemli düşer.
Bunlar büyük risklerdir. Bu riskleri azaltmak için kesinlikle ek birtakım önlemler getirilmesi lazım. O tahvillerin devletle yapılan mutabakatlarla değiştirilmesi vs. üzere. Problem ak yahut kara ya da 0 yahut 1 biçiminde değil. Burada bir dizi onarıcı taktikler uygulanması lazım. Gaye Hanım’ın merkez bankacılığı konusunda deneyimi yok ancak yeterli bir bankacı ve şu anda da ona muhtaçlık var. Onun bu tıp onarıcı ataklarına muhtaçlık var. İnce ayar devrindeyiz.”
Yeni devirde uygulanan iktisat siyasetleri vatandaşları nasıl etkileyecek?
“Bundan sonra artırımlar gelmeye devam edecek. Seçim iktisadı devri bitti ve bunun bir maliyeti var. Bu maliyetlerin tamamı da ötelendi. Seçimden sonra bakarız dendi. Artık o maliyetlerin en azından bir kısmı halka ödettirilecek. Neden tamamı ödettirilmeyecek? Zira Mart’ta bir daha seçim var. Onlar da o devri bir orta metotla geçmeye çalışacaklardır. O yüzden bu maliyetlerin tamamının halka yüklenmeyeceğini düşünüyorum lakin bir kısmı yüklenecek. Bu yüzden artırımların geleceği kesin.
Döviz sorununda de çok süratli bir faiz artırımı çok odunsuz uygulanırsa döviz bir modül kendini toparlar. Lakin onu da yapabileceğini zannetmiyorum. Bunların hepsini göreceğiz.”
Seçimlerden evvel “Türkiye iktisadı çöktü”, “ülke battı” telaffuzları hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Yaklaşık 5-6 ay evvel yaptığım konuşmalara bakarsanız o periyotta birçok muhalif iktisatçı ile birebir fikirde olmadığımı görürsünüz. Hatta dolar 60 lira olacak denildiği vakit ben o kadar yükselmeyeceğini makul bir sonda duracağını söyledim. En azından seçime kadar duracak diye söyledim. Kimileri şöyle söylüyor; 200 milyar dolar kısa vadeli borç var, Türkiye bunu nasıl ödeyecek? 30 milyar dolar her sene üzerine ekleniyor cari açıktan ötürü ve hatta bu artıyor da. 250 milyar doları Türkiye nereden bulacak?
Bunlar saçma sapan söylemlerdir. Türkiye büyük bir krize girmediği surece kimse size 200 milyar dolarını öde arkadaş demez. Bütün devletler borçludur. Şayet sizden para almadığını düşünmezse milletlerarası kreditörler yani moratoryum falan ilan edilmediği sürece en fazla yapacağı 100 kredi veriyorsa bunu 90’a düşürmek olur. Münasebetiyle yüzde 90’ını çevirmektir. Türkiye bunları çevirir.
Kesin bir biçimde Türkiye krize girer ya da çok şahane olur demek gerçek değil. Yapılacak şeylerin çok dikkatli bir biçimde yapılması lazım. Yanılgı kaldıracak bir konumda değiliz.”
ittifakgazetesi.com
