İSO Türkiye İmalat PMI, hazirandaki 51,5 düzeyinden temmuz ayında eşik pahanın hafif altına gerileyerek 49,9 açıklandı.
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve muteber referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2023 periyodu sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI temmuz ayında nötr düzey 50,0’ın hafif altına geriledi. Haziranda 51,5 olan endeksin temmuzda 49,9 düzeyinde gerçekleşmesi faaliyet şartlarının genel olarak değişim göstermediğine ve böylelikle altı aylık genişleme devrinin sona erdiğine işaret etti.
Firmalar, kesimin büyümesindeki duraksamayı genel olarak enflasyonist baskıların güçlenmesine bağladı. Temmuzda girdi maliyetleri enflasyonu üst üste ikinci ay keskin bir halde hızlandı ve Mart 2022’den bu yana en yüksek seviyede gerçekleşti. Anket iştirakçilerinin yarıdan fazlası (yüzde 52), girdi fiyatlarının ay içerisinde yükseldiğini ve bunun genel olarak döviz kurlarındaki artıştan kaynaklandığını tabir etti. Birtakım iştirakçiler ise fiyatlardaki yükselişin genel girdi maliyetlerinde artışa yol açtığını bildirdi. Bu gelişmelerin sonucunda sonuncu eser fiyatları da artış gösterdi ve son 16 ayın en yüksek seviyesine ulaşan enflasyon, geçmiş devir ortalamasının da epeyce üzerinde kaydedildi.
Müşteri talebi olumsuz etkilendi
Fiyat baskılarının güçlenmesi, temmuz ayında müşteri talebini olumsuz etkiledi ve yeni siparişlerde son beş aydır birinci kere yavaşlamaya yol açtı. Emsal formda yurt dışından alınan yeni siparişler de ivme kaybetti. Fiyat artışlarının talep üzerindeki tesirini yansıtacak formda, üretimde de dört aylık büyüme eğilimi sona erdi. Öteki taraftan, yılın başında gerçekleşen zelzelenin akabinde devam eden toparlanmanın tesiriyle, geçen aya nazaran üretim hacminde değerli bir değişim gözlenmedi. Firmaların kapasite genişletmeye çalışması istihdamın üst üste üç ay artmasını sağladı. Lakin kelam konusu artış ölçülü seviyede kaydedildi. İmalatçılar yeni sipariş akışlarındaki yavaşlama doğrultusunda satın alma faaliyetlerini azalttı. Girdi talebinin azalması ve tedarikçilerin eser teslimatlarındaki gecikmeler, girdi stoklarının Mayıs 2020’den bu yana en yüksek oranda azalmasına yol açtı.
“Fiyat baskıları, Türk imalat eserlerine talebi olumsuz etkiledi”
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:
Sektörlerde girdi maliyetleri enflasyonu yeniden hızlandı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI temmuz ayı raporu, üçüncü çeyreğin birinci ayında Türk imalat sanayii genelinde artan enflasyonist baskıların birçok dalda talep ve üretimi sınırladığına işaret etti.
Temmuzda takip edilen 10 bölümün tamamında girdi maliyetleri enflasyonu üst üste ikinci ay hızlanırken, dalların birçoklarında maliyet baskıları son anket devrinde güçlü bir ağırlaşma sergiledi. Girdi fiyatlarında en süratli artışın kaydedildiği besin eserleri bölümünde, maliyet enflasyonu Ekim 2018’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Bu gelişmelere bağlı olarak son eser fiyatları enflasyonu da sürat kazandı. Mamul fiyatlarında da en hudutlu artış kimyasal, plastik ve kauçuk dalında gerçekleşirken en yüksek oranlı artış ise ağaç ve kağıt eserlerinde kaydedildi.
Satış fiyatlarındaki yükseliş, üçüncü çeyrek başında müşteri talebini genel olarak olumsuz etkiledi. Yeni siparişler yalnızca besin eserleri bölümünde artarken kelam konusu büyüme güçlü seviyede, lakin haziran ayına kıyasla yavaş gerçekleşti. Bilhassa dokumacılık eserleri ve ana metal dallarında yeni siparişlerin besbelli formda düştüğü görüldü.
Temmuzda dış talep şartlarındaki tablo ise kısmen daha olumluydu. Besin eserleri öncülüğünde dört kesimin yeni ihracat siparişleri artış gösterdi. Hazirandaki üzere temmuzda da üretim 10 daldan üçünde büyüme kaydetti. Büyümenin devamlılık gösterdiği tek kategori olan elektrikli ve elektronik eserlerde üretim son beş ayın dördünde arttı. Giysi ve deri eserleri ile kara ve deniz taşıtları kesimlerinde de üretim yine büyümeye geçti. Üretimde en sert yavaşlama ise kimyasal, plastik ve kauçuk kesiminde kaydedildi. Yavaşlayan talep şartlarına karşın, imalatçılar genel olarak istihdamı artırma eğilimi gösterdi. Takip edilen 10 bölümün yarısında çalışan sayıları artış gösterdi. En keskin yükseliş, istihdam yaratma suratının anket geçmişindeki rekor düzeye ulaştığı besin eserlerinde kaydedildi. Satın alma faaliyetlerinde ise nispeten daha az olumlu eğilimler gözlendi ve girdi alımları sadece üç dalda artış kaydetti. Bilhassa dokuma ile giysi ve deri eserlerinde bariz yavaşlamalar gerçekleşti.
