Merkez Bankası’nın bu hafta perşembe yapması beklenen büyük faiz artışı tahvil, mevduat ve kredi faizlerinde çoktandır izlenen yükselişe karşın kıymetli tesirler yaratacak. Piyasa yüzde 8,5 düzeyindeki siyaset faizini 26 ayın akabinde artırılarak yüzde 20-25 düzeyine yükseltilmesini bekliyor.
Artış başta kredi kartı ve kredili mevduat hesabı faizi olmak üzere gereksinim ve ticari kredi faizi limitlerini, TCMB’nin fonlama faizini etkileyecek. Ekonomi’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, şu an yüzde 1,36 düzeyinde olan kredi kartı ve KMH faizinin siyaset faizi yüzde 20’ye çıkması durumunda yüzde 2,36’ya, yüzde 25’e çıkması durumunda ise yüzde 2,81’e yükseleceğini ortaya koyuyor. Muhtaçlık ve ticari kredi faizi limitleri de artarken esasen yüzde 35-40 düzeylerine gelen mevduat faizlerinde ise pek bir değişiklik beklenmiyor.
Kredi kartı faizi yüzde 2,36’ya çıkabilir
Merkez Bankası siyaset faizine dayalı olarak referans faiz oranı hesaplıyor. Ve bu oran hem kredi kartı ile KMH akdi faiz oranını, hem de gecikme faizi oranında temel alınıyor. Bunun yanı sıra referans faiz oranı bankaların ticari ve muhtaçlık kredisi faizlerinde menkul değer zorunluluğuna yakalanmamak için aşmamaları gereken faiz oranının belirlenmesinde de kullanılıyor. Şu anda referans faiz oranı yüzde 0,81. Kredi kartı ve KMH akdi faiz oranı yüzde 1,36, gecikme faiz oranı ise yüzde 1,66 düzeyinde. Şayet Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısında beklenildiği üzere siyaset faizin yüzde 20’ye çıkarırsa kredi kartı ve KMH akdi faiz oranı yüzde 2,36’ya, gecikme faiz oranı da yüzde 2,66’ya yükselecek. Siyaset faizi yüzde 25’e çıkarılması durumunda ise kredi kartı ve KMH faizi yüzde 2,81’e, gecikme faizi ise yüzde 3,11’e gelecek. Tüm bunlar faiz artışı kararından 1 ay sonra devreye girdiği için mümkün faiz artışı sonrasında bu faiz oranları ağustos ayı başından itibaren geçerli olacak.
Kredi kartı ve KMH için düzenleme gelebilir
İhtiyaç ve ticari kredi faizlerinde limitlerin siyaset faizi artışıyla yükselmesinin net faiz gelirindeki negatif makasın biraz daralmasını sağlamasıyla en fazla eza kredi kartı borçları ve KMH’larda yaşanacak. Bankacılık kesimi kaynaklarına nazaran, siyaset faizi artışı sonrasında daha az sorun yaşanması için yeni uygulamalar devreye alınabilir. Bunların başında kredi kartı ödemelerindeki yüzde 40 limitinin gevşetilmesi ile bankacılık bölümünde TÜFE’ye endeksli tahvillerin tekrar teminat kabul etmesi gelebilir. Kaynak tüm bunlara karşılık bankalar bir kere kredi vermeye başladıktan sonra sistemin yine kendi istikrarını bulacağını vurguladı.
İHTİYAÇ VE TİCARİ KREDİ FAİZ LİMİTİ YÜKSELEBİLİR
Referans faizi oranıyla gereksinim ve ticari kredi faizlerinde limitler de belirleniyor. Şu an ticari kredi faizi için referans faiz oranının 1.4 katı aşılması durumunda yüzde 20, 1.8 katı aşılması durumunda ise yüzde 90 oranında menkul değer tesis mecburiliği var. Ve bu faiz oranları yüzde 14,5 ile yüzde 18,7 düzeyini gösteriyor.
Politika faizi yüzde 20’ye yükseltildiğinde bu limitler de yüzde 30,4 ile yüzde 32,6’ya gelecek. Siyaset faizi yüzde 25’e çıkarıldığında ise 1.4 katı yüzde 31,6, 1.8 katı ise yüzde 40,7 düzeyine işaret ediyor. Gereksinim kredi faizinde de 1.8 katı aşıldığında yüzde 20, 2 katı aşıldığında ise yüzde 150 oranında menkul değer tesis mecburiliği var. Bu oranlar şu anda yüzde 18,7 ve yüzde 20,2 düzeyinde bulunuyor.
Politika faizi yüzde 20’ye çıkarıldığında sırasıyla yüzde 32,6 ile yüzde 36,2 düzeyine yükselme ihtimali var. Şayet siyaset faizi yüzde 25’e gelirse muhtaçlık kredisi faizi için limitler de yüzde 40,7 ile yüzde 45,2’ye çıkmış olacak.
ÖYLE YA DA BU TÜRLÜ KAMUYA YÜK BİNECEK
ODTÜ Öğretim Vazifelisi Doç. Dr. Atılım Murat, siyaset faizindeki artışın bankalarda sabit faizli tahviller konusunda bilanço idaresini zorlaştıracağını lisana getirerek kamu bankalarında sabit kuponlu tahvil yükünün daha fazla olduğuna işaret etti. Murat, özel bankalarda enflasyona endeksli tahvillerin daha fazla olduğunu ve bu nedenle kamu bankalarının daha yüksek bilanço ziyanı yazacağını tabir ederek “Kamu bankalarının bu ziyanı misyon ziyanı oluyor, akabinde sermaye artırımı geliyor, bunun için Hazine’den para aktarılıyor. Ve Hazine yine borçlanıyor” dedi. Sonuç olarak enflasyonla gayret kapsamında faiz artırılırsa o denli ya da bu türlü kamuya yük bindirileceğini vurgulayan Murat, TCMB’nin bankaları çok düşük faizden fonlamasının da ortadan kalkacağını lisana getirdi. Murat, kredi faizlerinin şu an düşük siyaset faizi nedeniyle muhakkak bir sayının üzerine çıkamadığını hatırlatarak şöyle devam etti: “Buna karşılık mevduat faizleri çok yüksek. Yüzde 35-40 ile TL mevduat yapılıyor banka faiz ödüyor lakin 15-20 puanlık negatif spread var. Ziyan yazıyor banka aslında. Bankalar faizler artsın ve bu kredi faizlerini artırabilmeli negatif spreaddan kurtulalım istiyorlar. Faiz artışıyla doğal olarak son iki haftadır üst giden gösterge tahvili faizleri de artacak.”
