Türkiye kripto varlıklara ilginin en ağır olduğu ülkelerden biri. O denli ki kripto para piyasalarının son devirde Borsa İstanbul’un en kıymetli rakiplerinden biri haline geldiği düşünülüyor. Uzmanlara nazaran bu ilginin sebebi, iktisada duyulan güvensizlik karşısında kripto yatırımların inançlı bir liman olarak öne çıkması.
Dünya çapında internet kullanıcılarının davranışlarını inceleyen GlobalWebIndex (GWI) araştırma şirketinin BBC Türkçe ile paylaştığı anket sonuçlarına nazaran Türkiye, 12 Haziran prestijiyle dünyada kripto varlıklara yatırım oranının en yüksek olduğu ülke pozisyonunda.
GWI’ın anketine katılan 8 bin kullanıcının yüzde 24’ü kripto varlıklara yatırım yaptığını söylüyor.
Türkiye’yi takip eden Güney Afrika ve Brezilya’da kripto yatırımı olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 20.
İnternet trafik bilgilerini tahlil eden SimilarWeb’e nazaran Türkiye, dünyanın en büyük kripto borsalarından Binance’e en yüksek trafik gönderen ülke.
Kripto varlıklara ilginin sebebi ne?
Kripto varlıklar yüksek getiri sunsa da yüksek riskli varlıklar olarak biliniyor. Yani yüksek çıkar imkanının yanında yüksek kayıp riski barındırıyor.
Buna rağmen insanların bu varlıkları muteber yatırım aracı olarak görmesi değerli ölçüde cari ekonomik şartlara bağlı.
Uzmanlara nazaran iktisatta belirsizlik ve dalgalanmalar arttıkça kripto varlıklar izafî olarak daha az riskli olarak algılanıyor.
BBC Türkçe‘ye konuşan Londra merkezli FX danışmanlık şirketi Adamis Principle’ın kurucu ortağı Patrick Reid, “Kripto paranın ‘güvenli bir liman’ olduğu fikri, satın alındığı ülkenin durumuna nazaran değişiyor” diyor ve ekliyor:
“ABD’de artan faiz oranlarına bağlı olarak doların güçlenmesi pek çok gelişmekte olan piyasaya yardımcı olmadı. Bu ülkelerin birçoğu bir kur ve enflasyon krizi yaşıyor”.
Reid, Türkiye’nin kripto yatırımlarda dünyada birinci sıralarda olduğu kestirimi paylaşıyor ve bunu şöyle açıklıyor:
“Türkiye’de Brezilya’da ve Arjantin’de olduğu üzere kriptoya ağır ilgi var zira mahallî para ünitelerine düzgün bir alternatif sunuyor. Lira zayıflıyor ve birçok kişi bunun daha yüksek enflasyonla sonuçlandığını söylüyor.
“Kripto varlıklar alternatif bir ödeme hali sunarak Lira kullanımı üzerindeki baskıyı hafifletiyor.”
BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtlayan GWI’da Data Gazetesi Chris Beer, Türkiye’deki yüksek ilginin piyasaya duyulan inançla ilişkili olduğunu belirtiyor:
“Araştırmamız gösteriyor ki, tüketiciler kriptonun ana yararlarını anonimliği ve merkez bankalarından bağımsızlığı olarak görüyor. Bu da resmi kurumlara itimadın düşük olduğu ülkelerde (kripto yatırımların) cazipliğini artırıyor.
“Türkiye, resmi kuruluşlara olan inancın ne kadar düşük olduğunu konusunda değerli bir gösterge sayılan, devletin çevrim içi takibi konusunda en fazla tasa duyan beşinci ülke pozisyonunda.”
Enflasyon arttıkça kripto yatırıma ilgi azalıyor
Türkiye bir müddettir dünya çapında enflasyonun en yüksek olduğu ülkelerden biri.
Ancak enflasyon ve kripto varlıklara ilgi ortasında karşıt bir orantı var. Yani enflasyon arttıkça kripto varlıklara ilgi azalıyor.
GWI’da Bilgi Gazetesi Chris Beer, “2022 boyunca (dunya genelinde) artan enflasyon, birçok yatırımcının kriptodan uzaklaşmasına neden oldu” diyor.
Beer bunun nedenini şöyle açıklıyor:
“Bir yandan artan elektrik fiyatları Bitcoin madenciliğini daha değerli hale getirirken, öteki yandan daha sıradan kripto tüccarları, enflasyon yükseldikçe (kriptonun) paralarını yatırmak için inançlı bir yer olmadığını hissettiler ve bu nedenle yatırımlarını tasfiye ettiler.
“Dolayısıyla, enflasyonun kısmen kripto para arzı üzerindeki tesiri ve kısmen de daha geniş ekonomik tesiri kelam konusuydu.”
Peki Türkiye’de yüksek enflasyona karşın kripto varlıklara olan yüksek ilgi nasıl açıklanabilir?
Chris Beer bu soruya şöyle cevap veriyor:
“Türkiye ve Arjantin üzere ülkelerde ise durum biraz farklı. Ekonomilerinde yüksek dalgalanmalar kelam konusuydu, bu da kriptoyu enflasyon karşısında daha cazip hale getirdi.”
GWI bilgilerine nazaran Türkiye’de kripto yatırımcı oranı 2022 üçüncü çeyrekte en yüksek düzeye çıkarak yüzde 27’ye ulaştı.
Yani son 9 aylık süreçte kripto varlık sahibi olduğunu söyleyenlerin oranı yaklaşık yüzde 3 azaldı.
Bu düşüşün dünyanın öteki ülkelerine nazaran daha hafif seyrettiğini söyleyen Beer, ekonomik belirsizlik arttıkça kriptoya tutunma eğiliminin arttığı belirtiyor ve ekliyor:
“Kripto paranın yanı sıra, Türkiye’de daha altına yatırım yapan tüketici sayısının da arttığını gördük. Geçen yıl altına dönenlerin sayısı sabit kaldı. Birtakım kripto yatırımcıları paralarını daha inançlı gördükleri varlıklara yatırmayı seçmiş olabilirler.”
‘Kripto para yatırımcısının Borsa İstanbul’a kaydığını gördük’
Bazı uzmanlara nazaran ise kripto para yatırımlarındaki düşüşün bir başka nedeni yatırımların Borsa İstanbul’a kayması.
BBC Türkçe‘ye konuşan kripto para piyasası Gate TR’nin Araştırma Müdürü Sevcan Dedeoğlu, Türkiye’de kripto yatırımlara olan ilginin Borsa İstanbul’un yeni yatırımcılar kazanmasına yardımcı olduğu görüşünde:
“Türkiye’de sermaye piyasaları ve Borsa İstanbul uzunca bir mühlet yatırımcı sayısı artırmaya çalıştı ancak Türk yatırımcı kitlesi kripto para piyasasıyla tanışana kadar bunda hudutlu ilerleme sağlandı.
Türkiye’de Covid-19 pandemisi sırasında kripto piyasalara ilginin arttığını söyleyen Dedeoğlu, o devirde lokal piyasalarda kayıt için uzun bekleme müddetlerinin olduğunu hatırlatıyor.
Dedeoğlu’na nazaran, “piyasanın volatilitesinin artması ve kriptonun ayı piyasasına girmesiyle” kripto yatırımcılarının bir kısmı Borsa İstanbul’a döndü.
Dedeoğlu, “Seçim öncesi devirde iki farklı dönemde yatırımcının Borsa istanbul’da rekor yaıtırımcı sayısjna ulaştı” diyor.
‘Yüksek gelir kümesinin ilgisi daha fazla’
Sevcan Dedeoğlu’na nazaran bu eğilimi destekleyen bilgilerden biri Borsa İstanbul’a yönelen kitlenin profili:
“Genç ve ana parası 10 bin TL’nin altında olan bir yatırımcı kitlesinden kelam ediliyor. Bu da kripto yatırımcılarda gördüğümüz ortak bir özellik.”
GWI’da Data Gazetecisi Chris Beer’in BBC Türkçe ile paylaştığı bilgilere nazaran Türkiye’de kripto yatırımcıların yaş ortalaması 36 ve bu, Avrupa ortalamasının üzerinde.
Kripto yatırımcıların yüzde 59’unu erkekler, yüzde 41’ini bayanlar oluşturuyor.
Teknolojiyi yakından takip eden kitlenin teknoloji haberlerine ilgisi ortalama okurlara nazaran yüzde 39 daha fazla.
GWI bilgilerine nazaran Türkiye’de kripto yatırımcıların yüksek gelir kümesi mensupları daha fazla ilgi gösteriyor.
Beer, “Düşük gelirlilerin yüzde 19’una kıyasla, yüksek gelirlilerin yüzde 36’sı şu anda elinde kripto varlık bulunduruyor” diyor.
‘Ekonominin olağana dönmeye başlamasıyla kripto yatırıma ilgi azalabilir’
Uzmanlara nazaran Türkiye’de ekonomik belirsizliğin azalması ve TL’ye itimadın sağlanmasıyla kripto paralara olan ilgi de azalabilir.
“Kripto paralar bu probleme uzun vadeli bir tahlil değil, kısa vadeli bir rahatlama sağlıyor” diyen Adamis Principle’ın kurucu ortağı Patrick Reid, Türkiye’de yeni iktisat idaresinin faizleri artırmaktan başlayarak ekonomiyi olağana döndürecek adımlar atmasıyla kripto varlıklara olan ilginin azaltabileceğini söylüyor.
Gate TR Araştırma Müdürü Sevcan Dedeoğlu ise bu türlü bir senaryoda, risk iştahı düşük olan yatırımcıların kriptodan uzaklaşacağını buna karşılık, “risk algısı yüksek, süratli yol almak isteyen yatırımcının kriptoda kalmasını” beklediklerini belirtiyor.
Dedeoğlu, “Kripto yatırımlar şu anda regülasyon haberlerinden negatif etkileniyor, bunlar devam ederken TL inançlı hale gelirse Türk yatırımcının TL’ye dönme eğilimi güçlenebilir” diyor.
