Pazar gününün birinci saatlerinde resmî gazeteye düşen ‘bomba’ niteliğinde haber sonrası hafta sonu toplumsal medya epey hareketlendi. Son 1,5 yıldır hayatımızda olan ve toplam mevduatın %25’ni aşan, dahası diğer bir ülkenin parasına endeksli olan, Liralaşma üzere garip bir strateji ile lanse edilen Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarına dönüş amacı -sadeleştirme kapsamında- sonlandırılırken, bankalar da artık KKM’yi özendirmeyecek.
Şimdi gelin hafta sonu açıklanan kararların Türkçe mealini anlamaya daima birlikte çalışalım. TCMB, üstteki paragraftan da anlaşılacağı üzere, vadesi gelen KKM hesaplarını Türk Lirası (klasik) mevduat hesabına dönmeleri istikametinde bankalara maksatlar getirdi. Hâliyle, bu maksadı tutturamayan bankalar da ek menkul değer tesis etme yükümlülüğü ile ‘cezalandırılacak.’ Bu kritik karar beraberinde pek çok değişiklikler de getirecek. Mesela, KKM yapan müşteriyi bankanın artık klasik TL mevduata yönlendirmesi ve ‘ikna’ etmesi için ‘belirgin’ oranda mevduat faizi önermesi gerekecek.
Bu da şu demek: TL mevduat faizinin (kaynak) sert bir halde üst gitmesi, bankaların fon maliyetini artıracağı üzere süratle kredi faiz oranları da üst çekecektir. Çok da geriye gitmeye gerek yok. Daha haziran ortası 3 aya kadar vadeli mevduat faiz oranı %41,98 düzeyini gördüğüne nazaran, çok süratli bir formda menkul değer tesis etmek zorunda kalmamak için bankaların mevduat faiz oranının ikna edici bir düzey olarak %50’ler düzeyine çıkması gerektiğini düşünüyorum. Mevduat faizinin hakikat noktaya gelmesi hâlinde makro ekonomik istikrar tesis edilebilir ki bu beraberinde olumlu sonuçlar doğurur.
Konunun özüne bakarsak, TCMB perşembe günü düzenlenecek olağan ağustos ayı PPK toplantısı öncesinde piyasa faizlerini ‘dolaylı’ olarak ve sert bir halde yükseltecek bir atağa imza atarken, yeniden perşembe günü siyaset faizini de %17,50 düzeyinden sonlu bir halde (~ 225baz puan gibi) artıracağını düşünüyoruz. TCMB’nin yeni devreye aldığı stratejinin işe yaraması için tasarruf sahiplerine gerçek manada cazip bir faiz sunulması gerekeceğini düşünüyorum. Açıkcası bunun da olacağına imkân tanıyorum. Uzun bir ortadan sonra tasarruf sahibinin de yüzü gülecek!
Her ne kadar bankalar müşterilerini artık “liralaşma” üzere garip bir gaye ile KKM yapmaya değil, TL mevduat yapmaya teşvik etmek için efor gösterecek olsa da, mudi açısından ise için değişen bir durumun da olmadığını not edelim. Mudi ister düşük faizli KKM tercih eder, ister dövize döner düşük faizli mevduat yapar, isterse de yüksek faizli TL mevduata birikimini park eder. Müşterinin TL mevduata geçmeye ikna olmadığı durumda, kendisine verilen gayesi tutturamayan bankanın daha fazla menkul değer alması gerekecek.
Bankalar yeni düzenlemeye ayak uydurana kadar, tahvil faizleri gerileyebilir. Borsada taraf esasen aşağıya! Menkul değer tesisi, krediye kanalize edilecek paranın azalmasına ya da daha kolay bir anlatımla kredi imkânı daha da daralacak. Ticari kredi faizlerine bir tavan getirebilir. Lakin tüketici kredi faizlerinin düzgünce yükseleceği aşikâr. Bu da çok net bir halde para siyasetinin daha da sıkı olması demek! İktisadın soğuması ve cari açığın kapanması için bu tip adımların mecburî olduğunu daha evvel de bültenlerimizde çok sefer paylaşmıştık.
Şu soruyu da sorduğunuzu düşünüyorum. Diyelim ki mudi TL mevduata ikna olmadı ve döviz alarak döviz mevduat yapmak istedi. Döviz büyüklüğü neredeyse 124,5 milyar dolara tekabûl eden KKM’nin bir kısmının dövize dönmesine karşı TCMB zarurî karşılık oranlarını artırarak hem döviz mevduat faizlerini özendirmiyor, hem de kendi brüt rezervlerini artırmaya çalışıyor (hem de bankanın yabancı para kredi imkânını daraltıyor). Yeri gelmişken not edelim ki hafta sonu, yabancı para ve değerli maden mevduata uygulanan zarurî karşılık oranları (1 aya kadar) %29 düzeyine yükseltildi.
Bültenimizin büyük bir kısmını KKM haberleri domine etti. Cuma gününe dönersek, dışarıda bitcoin ‘crash’, Türk mali piyasalarında ise pay senedi piyasalarında yaşanan sert satışlar dikkat çekmişti. Bitcoin 28bin dolar düzeylerinde olan değerli teknik düzeyini aşağı taraflı kırması ile stop buyruklarının tetiklenmesi sonrası 25,600 dolar düzeyine kadar geriledi. Bitcoin çökmesinin art planında ABD Menkul Değerler ve Borsa Komitesi (SEC), geçtiğimiz hafta açıklaması beklenen Bitcoin ETF kararını ertelediğini açıklaması tesirli oldu. Piyasalar kararı beklerken ertelendiği haberini aldı. Öte yandan, geçmiş bir periyoda ilişkin olsa da, SpaceX’in elindeki varlıkları satmış olabileceği tarafında dedikoduların (doğrulanmamış) da hareketi tetiklediği düşünülüyor.
Uzun bir müddettir yatırımcıları uyardığımız Borsa İstanbul haftayı sert bir satış baskısı ile bitirdi. Ana endeks cuma günü %3,2 düşerken, bankacılık endeksi ise %4,6 geriledi. Düşüşün art planında Bakan Şimşek ile ilgili dedikodu niteliğindeki haberler gösterilse de bunun hakikat olmadığı esasen varsayım etmiştik. Kuvvetle mümkün, TCMB kararı evvelce sızmış olabilir. Öbür taraftan, borsada düzeltme vaktinin geldiğini ve kalabalıkların coşkusuna sahne olduğunu haftalardır usanmadan söylüyoruz. Öbür piyasalarda ise kayda bedel bir hareket göremedik. USDTRY kuru kamu denetimindeki seyrine devam ediyor.
Yeni gün başlangıcında Çin’den gelen faiz indirim haberlerine rastlıyoruz. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisindeki toparlanma, berbatlaşan emlak piyasası, zayıf tüketici harcamaları ve düşen kredi büyümesi nedeniyle sürat kaybederken, yetkililer daha fazla siyaset teşviğine yöneldiler. Bir yıllık faiz oranının 10 baz puan düşüren Çin %3,45 düzeyine çekerken, 5 yıllık oran ise %4,20 düzeyinde sabit bırakıldı. Karar, her ikisinde de 15 baz puan indirim bekleyen analistleri şaşırttı! Faiz indiriminin, hâliyle başka büyük ekonomilerle getiri farkını daha da açacağı için, ek Yuan satışlarına neden olabileceği üzere, sermaye kaçışını da tetikleyebileceğini düşünüyoruz. Bu nedenle, Pekin’in daha derin mali gevşeme için hudutlu alana sahip olduğunun da altını çizelim.
Karar akabinde onshore yuan (CNY) dolar karşısında 7,286 düzeyinden 7,31’e gerilerken, Şangay borsası ve Hang Seng birlikte düştü. Yuan, bu yıl dolar karşısında yaklaşık %6 kıymet kaybederek en berbat performans gösteren Asya para ünitelerinden biri oldu. Çin’den gelen faiz indirimi sonrasında haftalardır bedel kaybeden hatta geçen hafta %3,15 düşerek bu yılın en berbat haftalık performansını gösteren Tokyo borsası yeni haftayı %1 yükselişle kucaklıyor. Japonya dışında ise risk iştahının zayıf seyrettiğini not edelim. Asya genelinde hâkim renk kırmızı.
Hazır Asya’dan kelam ederken, Çin’de deflasyon ve resesyon endişesinin yanı sıra, dolar YEN karşısında son 9 ayın en yüksek düzeyini test ettiğini de göz gerisi etmeyelim. YEN ile ilgili kaygımız hayli büyük. Keza, Japonya Merkez Bankası’nın (BoJ) getiri eğrisi denetimi ile uzun vadeli faiz oranlarını düşük tutma gayesi ile tahvil piyasasında ana alıcı pozisyonunda olması ve piyasalara bu bağlamda vermiş olduğu 3,5 trilyon dolara tekabül eden YEN’in riskli varlıklara kanalize olması akabinde BoJ’un getiri eğrisi denetimi kapsamında tavan faiz oranını biraz daha gevşetmesi sonrasında 10 yıllık Japon devlet tahvil faizi %0,63 düzeyine kadar yükselerek son 9 yılın tepesini test etti!
Faizin artması, hâliyle riskli varlıklara kanalize olan paranın geri konutunda dönmesi manasına geliyor. Japonya’da getiri eğrisi denetimi kapsamında 10 yıllık faizin %1 düzeylerine kadar ulaşmasına müsaade verilmesi, global piyasaları için çok büyük bir risk teşkil edebileceğini göz arkası etmemek gerekiyor.
Bu hafta gözler, perşembe günü FED’in düzenleyeceği ve global merkez bankacılarının katılacağı Jackson Hole yıllık sempozyumlarında olacak. Not edelim ki FED Lideri Powell da Cuma günü bir konuşma yapacak. Jackson Hole toplantıları efsane lider Bernanke’nin nakdî gevşeme iletisi vermesi ile ehemmiyet kazanan bir sempozyum hâline gelmişti. Yeni haftaya risksiz faiz oranı olarak takip edilen ABD 10 yıllık tahvil getirisinin %4,28 civarında başladığını not edelim. Geçen hafta 10 yıllık faiz %4,38 düzeyini test etmiş ve 10 ayın doruğuna yükselmişti. Yaklaşık olarak 3 haftadır kesintisiz bir formda gerileyen ve 5 ayın en düşük düzeyine gerileyen altının ons fiyatı, cazibesini koruyan ABD tahvil faizlerine boyun eğerken, yalnızca teknik bir bakış açısıyla, kabaca 1,900 dolar düzeyinin üzerinde günlük bir kapanış yapması durumunda kayıplarının bir kısmını telafi etmek isteyeceğini düşünüyoruz.
Kıbrıs İktisat Bankası günlük bülteninden alıntıdır
