Reuters haber ajansı, Türkiye’yle ilgili tahlil haberinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’yi Batılı müttefiklerinden uzaklaştırdıktan sonra taktik değiştirerek Amerika’yı mutlu edecek, Rusya’yı ise üzecek adımlar attığını kaydetti. Ajans, Erdoğan’ın bu istikamet değişikliğinin emelinin kısmen Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik zorlukları hafifletmek ve yabancı yatırımları körüklemek olduğu yorumu yaptı.
Habere nazaran dış siyasetteki değişim, yine cumhurbaşkanı seçilmesinden altı hafta sonra Erdoğan’ın yaptığı geniş kapsamlı ayarlamaların bir kesimi. Erdoğan’ın iktisatta de taraf değişimine giderek Türkiye’de enflasyonun kontroldan çıkmasının ve liranın pahasının düşmesinin sorumlusu olarak görülen olağandışı mali siyasetleri geri çevirdiği gözleniyor.
Erdoğan’ın Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile olan bağları, Türkiye’nin klasik müttefikleri olan Batılı ülkelerle olan alakalarda uzun yıllardır bir yük olarak algılanıyor. Erdoğan’ın giderek daha çok otoriterleşmesi üzere erkenlerin yarattığı telaşlar da Batı’yla olan ilgileri olumsuz etkiliyor.
Batı’nın Türkiye’ye karşı daha yumuşak bir hal takınması, Ankara’nın geçen hafta Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin Türkiye’de bulunan beş Azov Taburu askeriyle birlikte ülkesine dönmesine müsaade verilmesi sonrasında Moskova’dan gelen sert reaksiyonla tezat oluşturdu.
Azov Taburu kumandanlarının Ukrayna’ya gitmelerine müsaade verilmesini tutuklu takası mutabakatının ihlali olarak niteleyen ve kınayan Rusya, Ankara’nın bu kumandanları Türkiye’de tutma kelamı verdiğini, karar değişikliği konusunda bilgilendirilmediğini kaydetti.
Düşünde kuruluşu Chatham House’dan Galip Dalay, “Türk-Rus alakasının fazla ileri gittiği biçiminde son yıllarda bir algı oluşmuştu. Son gelişmeler açık bir tekrar dengelenme olduğunu gösteriyor” dedi.
Dalay, ana motivasyonlardan birinin Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik zahmetlerden çıkma ve yabancı yatırımları yine canlandırma eforu olduğunu kaydetti ve Batı’yla olan gerilmiş alakaların ekonomiyi ve yatırım akışını olumsuz etkilediğini belirtti.
Türkiye Körfez Arap yatırımlarını kendine çekmeye başlamış olsa da daha fazlasına gereksinim olduğunu söyleyen Dalay, “Türkiye, Türk-Rus münasebetlerinin ağır hasar almasını istemiyor, lakin bunun (Azov Taburu kumandanlarının Ukrayna’ya geri dönmesine müsaade verilmesi) bağlar üzerinde bir tesiri olması kaçınılmaz. Erdoğan, seçimden sonra kendisine daha fazla hareket alanı açıldığını hissediyor” formunda konuştu.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, hususa ait görüş bildirmesi talebini karşılıksız bıraktı.
Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmasından bir gün sonra Washington, Kongre’yle yapılacak istişareler çerçevesinde F-16 savaş uçaklarının satışında gelişme sağlanması için adım atacağını bildirdi. Türkiye, 2021 yılı Ekim ayında F-16 savaş uçağı ve mevcut uçakları için yaklaşık 80 modernizasyon kiti satın almak istediğini bildirmişti.
Ancak hem Türk yetkililer hem de Biden idaresi, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesiyle F-16 satışının birbiriyle kontaklı olduğu tezini reddetti.
Reuters’a konuşan üst seviye bir Türk yetkili, Türkiye’nin Batı’yla ilgilerini güzelleştirirken Rusya’yla olan bağlarına ziyan vermeyeceğini belirtti ve Batı’nın Türkiye’yi mali gereksinimlerini karşılamada desteklemesi gerektiğini söyledi.
Erdoğan’ın Rusya Cumhurbaşkanı Putin ile olan bağları, Ukrayna’daki savaşa ait diplomaside rol oynamış ve Erdoğan, Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarından tahıl eserlerini inançlı halde ihraç etmesi için muahedeye varılmasını sağlamıştı.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, şu anda mutabakatın yenilenmesi için Putin ve Erdoğan ortasında bir görüşme yapılmasına ait plan olmadığını, Putin’in ne vakit Türkiye’yi ziyaret edeceğinin de bilinmediğini söyledi.
Ankara, Erdoğan’ın Batılı ülkelerin Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara katılmayı reddetmesi nedeniyle Moskova açısından değerli bir pozisyonda. İki ülke ortasındaki tarifeli uçak seferlerine devam edildiği bu devirde Türkiye, Rus doğalgazının da değerli bir alıcısı.
Moskova da ticaret ortağı ve turizm gelirinin büyük bir kaynağı olarak Ankara için kıymet taşıyor.
Moskova, Mayıs ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde 4 milyar dolarlık doğalgaz faturasını erteleyerek bedel kaybeden Türk Lirası üzerindeki baskının azaltılmasına yardımcı olmuştu.
“Pembe gözlükler”
Kremlin, “tüm uyuşmazlıklara rağmen” Türkiye ile olan bağlantıları geliştirme niyetinde olduğunu kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Peskov, “Türkiye Batı’ya yönelebilir, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Batı’ya güçlü yönelmeler olduğunu biliyoruz, bu yönelmelerin hafiflediği devirler de var” dedi.
Kremlin: “Türkiye AB üyeliğine pembe gözlükle bakmamalı”
Peskov, kelamlarına, “Ancak şunu da biliyoruz, Türkiye’yi hiç kimse Avrupa’da görmek istemiyor, Avrupalılar’ı kastediyorum. Türk ortaklarımız pembe gözlük takmamalı” sözleriyle devam etti.
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılma planı, üyelik müzakerelerinin başlatıldığı 2005 yılından sonra uzun yıllar boyunca rafa kaldırılmıştı. 2009 yılında Kıbrıs Rum İdaresi, Türkiye’nin AB müzakerelerinin kesimi olan 35 başlığın altısını engellemişti.
Uzmanlar, demokrasi ve öbür alanlarda ilerleme kaydedilmesine bağlı olan üyeliğin uzak bir ihtimal olarak kalmasına karşın Erdoğan’ın Türk vatandaşları için vizesiz seyahat dışında AB ile daha yakın ticaret bağları de istediği görüşünde.
Birçok Avrupa hükümeti, Türkiye’nin AB müzakere sürecinin canlanması konusunda fazla isteklilik göstermiyor.
Özyeğin Üniversitesi’nden memleketler arası ilgiler profesörü Cihan Balta, “Türkiye, Avrupa Birliği’nin ekonomik güzelleşmede rol oynamasını istiyor. ‘Türkiye-AB bağlantılarını yine canlandıralım’ demek, bunu dolaylı biçimde tabir etmektir” formunda konuşuyor.
Voa
