Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) tarafından paylaşılan makine imalat sanayi konsolide datalarına nazaran, yılın birinci yarısı sonunda Türkiye’nin özgür bölgeler dâhil toplam makine ihracatı yüzde 10 artarak 14,1 milyar dolar oldu. Yurtdışından yeni sipariş almanın zorlaştığı bu periyotta, tedarikçi şirketleri elemek üzere yeni filtrelerin gelişmekte olduğunu belirten Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu “Denetim düzeneği açısından kurallara uymayan şirketleri büyük cezaların beklediği bu periyotta Avrupalı şirketler kıymet zinciri ortaklarının gelişip yetkinleşmesini izlemek konusunda çok titiz davranacaktır. Merkez Bankası, Eximbank ve kamu bankalarının rasyonel siyasetlere dönüş unsurlarıyla aykırı düşmeyecek halde, ihracat ve yatırımları daha uygun maliyetler ile finanse etmesi gerektiğine inanıyoruz” dedi.
Makine imalat sanayi konsolide bilgilerine nazaran, yılın birinci yarısı sonunda Türkiye’nin özgür bölgeler dâhil toplam makine ihracatı 14,1 milyar dolar oldu. Sektör bu yıl son haftası Kurban Bayramı tatiliyle geçen Haziran ayında eksik iş gününe karşın, ihracatını geçtiğimiz yılın birebir ayına nazaran yüzde 2,7 artırdı. KG başına ihracat ünite fiyatları 7,2 dolara kadar yükselen dal, 6 aylık ihracat periyodunda Almanya’nın akabinde Rusya’da da 1 milyar dolar eşiğini aştı. En büyük 10 pazarı ortasında yalnızca Fransa’da düşüş yaşayan dalda Almanya’nın hissesi yüzde 14’e, Rusya’nın hissesi yüzde 10’a yaklaştı.
“En büyük pazarımızdaki büyüme sürdürülebilirlik yatırımlarına bağlı”
Para siyasetlerindeki sıkılaşmanın tesiriyle global ölçekte dingin geçen yılın birinci yarısında endüstriyel talebin yavaşladığını belirten Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, Türkiye’nin toplam makine ihracatının yüzde 60’ını gerçekleştirdiği Avrupa’da makine teçhizat yatırımlarındaki büyümenin bütün badirelere karşın, sürdürülebilirlik yatırımlarına bağlı olarak bu yıl yüzde 2,5 düzeyinde gerçekleşmesini beklediklerini tabir ederek şunları söyledi:
“Küresel arz kapasitesinin altında kalan talebin sonucu olarak siparişlerin düşmesi kârların azalmasına, azalan kârlılık da yeni yatırımlar bakımından bir isteksizliğe dönüşüyor. Üretici fiyatlarının önünün alınamadığı bu devirde işler azaldığından, firmalar da sırada bekleyen siparişler üzerine ağırlaşıyor. Düşüşün sayılara yansımayan bir diğer tarafı daha var, o da gelişmiş ülkelerde mevcut yatırım bütçelerinin Ar-Ge tarafına kayması, yeni devirde verimlilik ve kalite artışını merkeze alan yatırımların öne çıkması. Uzun müddet devam edecek bu yatırım trendi, ihraç eserlerinin niteliğini ve teknoloji sınıfını da etkileyecektir. Yeşil dönüşüm, dijitalleşme ve otomasyona yönelik yatırımlar ise, makine ve teçhizat talebine olumlu tesir edecektir.”
Karavelioğlu, ihracatçı işletmeler için yeni iş almanın zorlaştığı bu devirde, AB’de yasama süreci devam eden Kurumsal Sürdürülebilirlik İhtimam Yükümlülüğü’nün ikinci bir filtreleme daha getireceğine işaret ederek, “Ciro olarak yasa kapsamına girdikleri takdirde, yaptırımlar ve kontrol sistemi açısından kurallara uymayan şirketleri büyük cezaların beklediği bu periyotta Avrupalı şirketler bedel zinciri ortaklarının gelişip yetkinleşmesini izlemek konusunda çok titiz davranacaktır” dedi.
“Müşterimizin finansmanı da bizimki kadar önemli”
Mali sıkılaşmanın yatırım boyutu yanında finansmana erişim konusunda da tesirleri olduğuna dikkat çeken Karavelioğlu, makine fiyatlarının arttığı bu devirde borçlanma gereksinimi ve üretim maliyetlerinin yükselmesinin satışları olumsuz etkilediğini belirterek şunları söyledi:
“Yatırım malları itimat ve müşteri finansmanı ile satılır, ödemeler taksitlerle vakte yayılır. Bu sebeple makine imalatçılarının hem kendilerinin düşük faizlerle borçlanabilmeleri hem de müşterileri için orta ve uzun vadeli kredi bulabilmeleri rekabetçiliğin ana ögesidir. Rakiplerimizin bu mevzuda bizden daha avantajlı olduklarını, başta ülkemiz olmak üzere çetin rekabete girdiğimiz bütün büyük makine pazarlarında görüyoruz. Son bir buçuk yılda, bir yandan Türkiye’de yerli katma paha oranı en yüksek, yani masraflarının birçoklarını TL ile yapan sınai bölüm olarak yatay kurdan herkesten fazla etkilendik, öteki yandan resesyon beklentisi ile fiyatlarını baskılayan rakiplerimizle hudutlu finansman imkânları içinde baş etmeye çalıştık. Sonuç prestijiyle bu ağır yükü taşıyabilecek güce ulaştığımız görülmüş olmakla birlikte; Merkez Bankası, Eximbank ve kamu bankalarının rasyonel siyasetlere dönüş unsurlarıyla karşıt düşmeyecek biçimde, ihracat ve yatırımları daha uygun maliyetler ile finanse etmesi gerektiğine inanıyoruz. Döviz gelirlerimiz üzerindeki tasarruf yeteneğimize tekrar kavuşmak, yani bir öbür sözle birden fazla rezerv kurun çarpanlı risklerinden korunabilmek için serbestçe pozisyon alabilmek ihracatçılar için çok kıymetli.”
“Rasyonellik ithalat rejimindeki art kapıları kapatmayı gerektiriyor”
İhracat yapmanın zorlaştığı bu devirde dış ticaret açığının ana kaynağı olan ithalat furyası konusuna da eğilmek gerektiğini tabir eden Karavelioğlu, “Türk Lirası’ndaki çok pahalanmanın ithalat konusunda yarattığı cazibe, son 12 ayda 42 milyar dolarlık da yabancı makine alımına sebep oldu. Rakip ülkelerin teknoloji geliştirmesine dayanağımız hızlanarak sürüyor. Bu yılın birinci 5 ayında yüzde 28,6 artarak 18,5 milyar dolara ulaşan makina ithalatı, sene sonunda 45 milyar dolara ulaşacak bir ithalat büyüklüğünün ve 15 milyar dolara yakın bir ticaret açığının sinyallerini veriyor. Bu açığın kıymetli bir kısmının Uzak Doğu mallarına karşı veriliyor olması, yerli imalatçımızı önlemlerini giderek sıkılaştıran Batılı rakiplerimiz kadar koruyamadığımızı da gösteriyor” dedi.
Karavelioğlu, Yatırım Teşvik Sistemi ile sağlanan avantajların, bilhassa Doğu’dan gelen dampingli ve düşük teknolojili malların ithalatını kolaylaştırdığını belirterek kelamlarını şöyle tamamladı:
“2022 yılında, Yatırım Teşvik Dokümanları kapsamında ithalatı teşvik edilen makinelerin fiyatı 19 milyar dolar civarında idi. 360 milyar TL meblağında 5 bin 400 Yatırım Teşvik Belgesi’nin verildiği bu yılın birinci 4 ayında ise, yatırımların yüzde 65’ini yapacak olan genel imalat sanayiinin makine gereksinimlerinde yerli makinelerin hissesinin yüzde 40’ı lakin bulduğu görülüyor. Meğer madencilik yatırımlarında yerlilik oranı yüzde 72, tarımda yüzde 97, teknolojisi en yüksek kollardan olan güç yatırımlarında ise yüzde 89 civarında. Yatırım Teşvik Mevzuatı’nın yerli makine imalatçımızı haksız rekabete karşı korumak üzere ihdas edilen Ek Gümrük Vergilerini sıfırlamasının çok değerli bir zaafiyet oluşturduğunun altını tekrar çizmek gereği duyuyoruz. Rasyonel olmanın; ithalat sistemlerindeki bütün art kapıları süratle kapatmayı ve kamunun tüm planlarında stratejik kesim olarak ilan edilmiş makine imalatını rakiplerimizden geri kalmayacak bir kararlılıkla müdafaayı gerektirdiğini düşünüyoruz.”
