Ekonomist Mahfi Eğilmez, körfezden geleceği söylenen 50 milyar doların Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu krizden çıkıp çıkmayacağı hakkında çarpıcı tahlilde bulundu. Eğilmez ayrıyeten paradan tekrar sıfır atsak paramız kıymet kazanmaz mı?’ sorusuna cevap verdi.
Türkiye, 2001 krizine girdiğinde IMF ile bir stand by programı uygulaması içindeydi. 2000 ile 2008 ortasında Türkiye, IMF’den yaklaşık 45 milyar dolarlık fon kullandı. Türkiye’nin 2001 krizinden çıkışında IMF’den kullandığı bu fonun değerli tesiri oldu. Beşerler bu paraya bakarak körfezden geleceği söylenen 50 milyar doların tıpkı etkiyi yaratarak Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu krizden çıkıp çıkmayacağı merak konusu.
Ünlü ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez kendi bloğunda hususla ilgili “Güncel Sorular ve Yanıtlar” başlıklı bir yazı yayımladı.
Bu çeşit krizlerden çıkışta elbette ki para çok kıymetli ancak tek başına krizden çıkışı sağlayamaz, sağlasa bile kısa mühlet sonra tekrar krize girilmesini engelleyemez diyen Eğilmez, “Tıpkı paradan sıfır atılması konusunda değindiğim üzere IMF’nin bu maddi takviyesine ek olarak o devirde kimi gerekli yapısal ıslahatlar yapılmıştı. Ayrıyeten IMF’nin bu mali dayanağına ek olarak önemli ölçüde direkt yabancı sermaye girişi de olmuştu. O yabancı sermayenin geliş nedeni IMF programı ve Türkiye’nin Avrupa Birliğiyle tam üyelik müzakerelerine başlamış olmasıydı.
Parasal takviyeyle birlikte o ıslahatların yarattığı olumlu beklentiler iktisadın süratle güzele gitmesini sağladı. Önümüzdeki devirde körfezden geleceği söylenen 50 milyar doların hangi formda ve hangi müddette geleceğini bilmiyoruz lakin medyada yazılanlardan anlaşıldığı kadarıyla bunun bir kısmı yapılan dış ticaret mutabakatlarından sağlanacak ihracat kestirimi, bir kısmı Eximbank’a verilecek krediden ve karşılıklı yatırım ölçülerinden oluşuyor” sözlerini kullandı.
Bir programa dayanmayan ve beraberinde yapısal ıslahatları getirmeyen bu çeşit nakdî dayanakların 2001’deki üzere bir çıkış ve hatta olumlu beklenti yaratması mümkün görünmediğinin altını çizen Eğilmez, “Zaten piyasa da bu gelişmeye nazaran şekillenmedi” dedi.
“PARADAN TEKRAR SIFIR ATSAK PARAMIZ PAHA KAZANMAZ MI?”
Eğilmez’in kelam konusu yazısının ilgili kısmı şu halde:
“Paradan sıfır atmakla para kıymet kazanmaz sırf ruhsal tesiri olabilir. Ruhsal tesir olması için de bu sürecin sağlam bir iktisat programının bir modülü olması gerekir.
2005 yılında paradan sıfır atıldığında Türkiye önemli bir IMF programı uyguluyordu. Bankacılık ıslahatı yapılmış, zayıf bankalar TMSF’ye devredilmiş, bütün bankaların sermayeleri güçlendirilmiş, çeşitli kurallar getirilmişti. Kamu mali disiplininin güçlendirilmesi yolunda değerli adımlar atılmış, bütçe açıkları düşürülmüş, kamu bölümü borçlanması buna nazaran azalmıştı. Kamu harcamaları da disipline edilmiş, enflasyonda gerileme başlamıştı. Bunlara paralel olarak faizler de düşüyordu. Türkiye, Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine başlamanın eşiğindeydi ve ülkeye direkt yabancı sermaye girişinde artış başlamıştı. Özetle söylemek gerekirse tam olarak olmasa da gerekli alanların birçoklarını kapsamasa da bir yapısal ıslahat paketi yürütülüyordu.
‘İYİLEŞMEYE BAŞLAYAN İKTİSADA RUHSAL DAYANAK SAĞLADI’
Bütün bu teşebbüsler TL’nin yabancı paralara karşı pozisyonunu güçlendirmiş, sermaye hareketlerine bir kısıtlama ya da kontrol getirmeye gerek kalmadan kur istikrar kazanmıştı. Bu türlü bir ortamda paradan sıfır atılması, fizikî olarak güzelleşmeye başlayan iktisada ruhsal dayanak sağlamış, beklentilerin olumlu tarafa çevrilmesine katkı sağlamıştı. Bugün bu saydığımız ıslahatların hiçbiri ortada yok. Üstelik yapılması gereken yapısal ıslahatlar sadece iktisatla ilgili olmaktan toplumsal ve siyasal alanlara da yayıldı. Hasebiyle bu çeşit fizikî istikrar sağlayıcı adımlar atılmadan paradan sıfır atılması insanların başını karıştırmaktan diğer bir işe yaramaz.”
cumhuriyet.com.tr
