Döviz kurları Merkez Bankası’nın bugünkü PPK toplantısı öncesinde rekordan rekora koşuyor. Pekala, bu yükselişin nedenleri ne? Uzmanlara nazaran TL likidite bolluğu, TL mevduat faizlerindeki gerileme ve KKM dönüşlerinin dövize gitmesi döviz kurlarındaki artışı hızlandırıyor.
TCMB faiz kararı öncesi, döviz kurlarında ölçülü yükseliş gözleniyor. Dolar, dün Türkiye piyasalarının kapanış saatinde 26,88 TL’de hareket ederken; yeni güne 26,86 TL’den başladı. Kur, bugün en yüksek 27,08 TL’yi gördü ve saat 10.21 prestijiyle yüzde 0,54 yükselişle 26,9258 TL’de bulundu. Dolar/TL, tarihi tepesini dün sığ piyasada 27,27 düzeyine çıkarmıştı.
Euro, 30 TL üzerinde kalmayı sürdürürken; şu dakikalarda dünkü kapanış fiyatına nazaran yüzde 0,83 artışla 30,2580 TL’de hareket ediyor. Euro/TL’nin şimdiye kadar gördüğü en yüksek düzey, dün milletlerarası piyasada gördüğü 30,75 düzeyinde bulunuyor.
Dolar, bu yıl yüzde 44 yükseldi
Merkez Bankası’nın bugün açıklanacak Para Siyaseti Şurası kararı öncesinde döviz kurları üst istikametli sert hareketler gerçekleştiriyor. Dolar bu ay yüzde 4,5, bu hafta yüzde 2,8 bu yıl yüzde 44, Euro ise bu ay yüzde 6,22, bu hafta yüzde 2,9, bu yıl ise yüzde 51 yükseldi. Dolar 27,25 lira ile Euro da 30,60 lira ile rekor tazeledi. Pekala döviz kurlarındaki bu sert hareketin nedeni ne? Bankacılık kesimi kaynakları ve piyasa uzmanları bu hareketi üç nedene bağlıyor: Birincisi Merkez Bankası’nın artık dolar satmayıp TL sıkılaştırma yapmaması, ikincisi kur muhafazalı mevduat dönüşlerinin dövize gelmesi ve son olarak da TL mevduat faizlerinin düşerek cazibesini yitirmesi.
1- TL LİKİDİTE BOLLUĞU VAR
Merkez Bankası daha evvel piyasaya müdahale ettiğinde dolar satıp sistemden TL çekiyordu. Ve bu sistemin net fonlama gereksinimini artırıyordu. Son devirde ise dolar satmadığı için hatta orta ara alım yaptığı için Merkez Bankası sistemden TL çekmiyor. Merkez Bankası net fonlaması da eksiye düştü. Merkez Bankası datalarına nazaran 18 Temmuz itibariyle net fonlama – 176,5 milyar lira oldu. Yani piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye nazaran piyasada fazla para var ve Merkez Bankası bunu sterilize edemiyor. Sterilize edebilmesi için swapları azaltması gerekiyor ki bunu yaptığında da rezervlerin düşmesine neden oluyor. Merkez Bankası datalarına nazaran net fonlama 26 Aralık 2019’un akabinde birinci defa negatife geçti. 14 Temmuz’da – 43 milyar lira, 17 Temmuz’da – 122,5 milyar lira ve 18 Temmuz’da ise – 176,5 milyar liraya ulaştı. Böylelikle net fonlama datalarının yayınlanmaya başladığı 2011 yılından bu yana en düşük düzey de görülmüş oldu. Merkez Bankası’nın net fonlaması haziranın birinci haftasında 688,7 milyar liraya ulaşmıştı. Bunun yanı sıra M2 para arzı da süratli yükseliyor. Tekrar Merkez Bankası haftalık datalarına nazaran 7 Temmuz itibariyle M2 para arzı 10,9 trilyon liraya ulaştı. Mayıs sonunda 9,4 trilyon lira, haziran başı ise 9,5 milyar lira düzeyindeydi. Bu yalnızca bir ayda yüzde 15’in üzerinde bir artışa işaret ediyor.
2- TL MEVDUAT FAİZLERİ % 30’UN ALTINA İNDİ
Merkez Bankası’nın TL mevduat oranı, TL mevduat dönüşüm maksatları nedeniyle bahar aylarında yüzde 50’lere dayanan TL mevduat faizleri hem regülasyonların gevşemesi hem de Merkez Bankası faiz artırımı sonrasında gerilemeye başladı. Bir devir yüksek faizleri ve kurlardaki sabit seyir nedeniyle öne çıkan TL mevduat cazibesini yitirmiş üzere görünüyor. Bankacılık dalı kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran bu hafta TL mevduat faizleri yüzde 30’un altına indi. Haziran başında yüzde 40-42 düzeyleri konuşuluyor hatta yüksek meblağlı tasarrufl orta ise yüzde 50’nin üzerinde mevduat faizi uygulanıyordu. Bankacılık bölümü kaynakları dalın kredi tarafındaki regülasyonlarda bir değişim olmadığı için kredi arzında düşük iştahın sürdüğünü bu nedenle de mevduat gereksinimi bulunmadığına da işaret etti. Önümüzdeki periyotta TL mevduat faizinde düşüşün sürmesini bekleyen kaynaklar bu durumun da tasarruf sahiplerini dövize yönelttiğine vurgu yaptı.
3- KKM DÖNÜŞLERİ DÖVİZE GİTTİ
Bankacılık bölümü kaynakları Merkez Bankası’nın sıkılaşan regülasyonları nedeniyle nisan mayıs üzere yüzde 40-50 faizle yapılan kur muhafazalı mevduat hesaplarının vade sonlarının bugünlerde yaşandığını söyleyerek kurda o periyottan beri gelin hareketlerin ve düşen faizlerin mevduat sahiplerinin KKM yenilememesi sonucunu doğurduğunu vurguladı. Kaynaklar, KKM’nin şu an cazibesinin azaldığını şöyle anlattı: “Yıllık yüzde 42 faizden bile yatırımcı tasarrufunu kur muhafazalı mevduata geçirse dolar 29-30 düzeyini aştığında kur farkı geliri almaya başlayacak. Dolar aslında 29- 30’un üzerine çıkacaksa niçin tasarrufunu 3 ay vadeli KKM’ye bağlasın. Bunun yerine dolar alıp hareket imkanına da sahip olur. Bunun yanı sıra altın da yine beğenilen yatırım aracı olarak öne çıkmaya başladı.” Bunun yanı sıra bankacılık dalı kaynağı borsanın da kar realizasyonları sonrasında yüksek enfl asyon ortamında tasarruf sahiplerinin yine ilgi duyacağı yatırım aracı olarak öne çıkmasını beklediğini söyledi.
MB bugün faiz kararını açıklıyor
Merkez Bankası Para Siyaseti Heyeti bugün siyaset faizi kararını açıklayacak. Haziran ayı toplantısında siyaset faizini 6,5 puan artırarak yüzde 15’e çeken Merkez Bankası’ndan anketlerdeki beklenti siyaset faizini yüzde 20’ye çıkarması tarafında. Lakin anketler her ne kadar 5 puanlık artışa işaret etse de son günlerde piyasanın siyaset faizinde artış beklentisi 2-3 puana kadar gerilemiş durumda. Bu beklentideki kötüleşmenin de döviz kurlarına tesir ettiğini belirten bankacılık dalı kaynakları beklentinin altında faiz artışının tekrar kurlarda sert hareketlere yol açabileceğini vurguladı. Anadolu Ajansı yabancı ekonomistlerin de PPK’dan 5 puanlık artış beklentisinde olduğunu yazdı. Societe Generale Baş Orta-Doğu Avrupa, Orta Doğu, Afrika (CEEMEA) Stratejisti Marek Drimal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TCMB’nin, 5 puanlık artırımla siyaset faizini yüzde 20’ye çıkaracağı öngörüsünde bulundu. Drimal, “TL’de son devirdeki paha kaybının iktisattaki maliyet baskılarını artırması ve enf asyondaki düşüş sürecini yavaşlatması bekleniyor. Ağustos ayındaki toplantıda siyaset faizi yüzde 25’e çıkabilir” dedi. Commerzbank Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Ekonomisti Tatha Ghose de siyaset faizinin 5 puan artırılacağı öngörüsünde bulundu.
Ekonomi/ Şebnem Turhan
