Bu haftanın birinci yarısına İtalya’dan gelen vergi haberleri ve Çin’den gelen büyümeye yönelik zayıf datalar damgasını vurdu. Dünyanın en büyük ikinci iktisadı olan Çin talebi canlandırmakta zorlanırken, İtalyan hükümetinin bankaların yüksek faiz oranları ile elde ettiği kârlara yönelik tek seferlik %40 vergi uygulayacağının açıklamasının akabinde birinci reaksiyon olarak salı günü %3,5 gerileyen Avrupa bankacılık endeksi, dün İtalyan hükümetinin kararını yumuşatması ile (verginin bankaların toplam varlıklarının %0,1’ine tekabül edeceğini açıklandı) kayıpların bir kısmı telafi edildi.
Çin’den gelen ve hayal kırıklığı yaratan hem ithalat hem de ihracat bilgilerine karşın (büyüme görünümü bozuldu ve deflasyonist dertler arttı) Brent cinsi petrolün varil fiyatı 88 dolar düzeyine dayanarak yılbaşından bu yana en yüksek seviyeyi test etti. Petrolün dünkü hareketinde ABD’de stokların azalmasının da tesirinin olduğunu düşünüyoruz.
Petrolün artması net ithalatçı pozisyonunda olan Türkiye ve KKTC için uygun bir haber teşkil etmezken, bir türlü ivme kaybetmeyen enflasyonist baskılar her gün yeni bir kalemde önemli oranda artırıma yol açıyor!
Hazır enflasyon demişken, müsadenizle dün yaşadığım bir olayı anlatmak istiyorum. Yıllardır, çalışma arkadaşlarımın doğum günlerinde daima tıpkı yerden daima birebir pastayı alıyorum. Devamlı tıpkı yerden ve devamlı birebir destek varlığı alınca, fiyat değişimini de çok rahat bir biçimde gözlemleyebiliyorsunuz. 2021 yılının Mayıs ayında 90TL’ye aldığım 8 kişilik doğum günü pastasına dün 520TL ödedim. Kelam konusu tarihler ortasında KKTC’de taban fiyat ve GBPTRY kuru 3 kat artarken, pastanın fiyatı 6 kat arttı! Devamlı fiyatların artışı, alım gücünün erimesi, maaşların tekrar artması derken fasit bir daire içindeyiz ve kimse de bu süreçten memnun değil. Enflasyonla yanlışsız dürüst çaba edilmediği için, beklentilerin ve fiyat davranışının da her geçen gün daha da bozulduğunu görüyorum. Mesela İstanbul’da ulaşım fiyatlarına %52 artış gelmesine karşın taksiciler bundan mutlu olmazken, dün de yurtiçi uçak tavan fiyatlarına artırım yapıldı. Enflasyon imtihanı çok ancak çok güç olacak!
Dün bilhassa Avrupa pay senetleri İtalya haberi ile hareketli bir seyir kaydederken, Türkiye cephesinde ise gün sonlarına yanlışsız Borsa İstanbul Bankacılık Endeksine yönelik yaşanan güçlü alımlar, birçok payın tavan düzeylerine yaklaşmasına neden oldu. Endeks (XBANK) günü %9’a yakın artıda tamamladı. Yükselişi tetikleyecek somut bir de haber göremesek de, alımların borsa ana endeksine de tıpkı ölçüde yansımaması başımızı kurcaladı!
Sosyal medyada Londra ile swap kanalının tekrar açılacağına ait teyide muhtaç söylentiler gördük lâkin bu türlü bir haber gerçek olsa dâhi bunun yalnızca banka paylarını ayağa kaldırması aklımıza tam olarak yatmadı. Tahminen bankacılık bölümü üzerinde var olan regülasyonların sadeleşme kapsamında biraz daha süratli bir biçimde kaldırılabileceğini düşündük lakin TCMB Liderinin enflasyon sunumunda atılan adımların meyvesini görmek istediklerini (etki analizi) hatırlayınca bu ihtimali de göz gerisi ettik. Kuvvetle olası, son periyotta borsaya yönelik ilginin bu sefer de bankacılık paylarına yöneldiğini düşünerek daha fazla baş yormak istemedik.
USDTRY kuru 26,99 düzeyinde neredeyse 2 haftayı aşkın bir müddet beklemesi akabinde kamunun dizginleri hafif de olsa gevşetmesi ile dün 27,0450 düzeyi test edilirken, Türkiye’nin yabancı indinde risklerini gösteren 5 yıl vadeli CDS risk primi 400 baz puan ve faiz indiriminin başlaması öncesi süreç gördüğü düzeylerde salınıyor. Bugün her hafta perşembe günü olduğu üzere TCMB ve BDDK’nın haftalık bültenlerini takip edeceğiz. Rezerv biriktirme istikametinde geçen hafta yaşanan değişimi merakla irdeleyeceğiz.
ABD borsaları, Amerikalıların son çeyrekte kredi kartlarından her zamankinden daha fazla borç aldıklarını gösteren bir raporun gölgesinde ve bugün açıklanacak ve FED’in faiz kararlarını etkileyebilecek seviyede olan kritik enflasyon dataları öncesinde geceyi düşüşle tamamladı. Teknoloji paylarının süreç gördüğü ve risk iştahı denince akla gelen Nasdaq endeksi %1,2 geriledi! Yeni gün başlangıcında Asya piyasalarında hava biraz bozuk. Çin’de emlak bölümünün büyük oyuncularından Country Garden’ın 22 milyon dolarlık tahvil ödemesi yapamadığı haberi moralleri bozdu. Hafta başı açıklanan ve G20 ülkeleri içinde tüketici fiyatlarının birinci düştüğünü duyuran Çin’de (deflasyonist kaygılar) hükümet üzerinde teşvik baskısının da her geçen gün arttığını not edelim.
Bugün KKTC saati ile ABD’de 15:30’da açıklanacak Temmuz ayı TÜFE enflasyonu kıymetle takip edilecektir. Anketlere nazaran manşet TÜFE’nin baz tesiri ile Haziran ayında kaydettiği %3,0 yükseliş akabinde yıllık bazda %3,3 düzeyine yükselmesi; çekirdek TÜFE’nin ise %4,8 düzeyinde sabit kalması bekleniyor. Bilginin beklenti seti dışında kalması, global mali piyasalarda dalgalanmaya neden olabilir. Türkiye cephesinde sanayi üretimi ve işsizlik oranı da sabah saatlerinde göz ucuyla da olsa takip edilecek.
Emre Değirmencioğlu, Kıbrıs İktisat Bankası
