Meclis’e sunulan torba yasa ile kur muhafazalı mevduatta TL dönüşümlü hesapların kur farkı maliyeti Hazine’den Merkez Bankası’na devrediliyor.
Tartışma yaratan düzenleme bir yandan ekonomistlerde 1990’lı yıllara dönüş telaşı yaratırken, bir yandan da enflasyonu artırıcı istikamette tesir yaratacağına dikkat çekildi.
Ekonomi gazetesinden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran KKM’den kaynaklanan kur farkı maliyetinin çoğunluğu Merkez Bankası tarafından karşılanırken artık yüzde 100’ü Merkez Bankası tarafından karşılanacak.
Ancak Hazine her ay bütçe uygulama sonuçlarında KKM nedeniyle yapılan kur farkı ödemelerini açıklıyordu. Merkez Bankası ise yıllık bilançosu içinde sarfiyat kısmında piyasa uzmanlarınca lakin hesaplanabilen formda KKM için ödemelerini gösteriyor. Bölümün akabinde KKM hesapları için ödenen kur farkı maliyeti artık aylık olarak piyasa ve kamuoyu tarafından görülemeyecek. Ekonomistler bunun da şeffaflık için olumlu bir adım olmadığını vurguladı.
Ekonomistler ne diyor?
Ekonomist Fatih Özatay: Bu atakla bence siyasetçiye bir teşvik vermiş oluyor. Bu türlü bir imkan var, Merkez Bankası orada duruyor, sen ilerde bunu kullanabilirsin, diyor. Evresi tasarlayan bunu düşünmüyor olabilir lakin siyasetçi bunu kullanabilir. Evvelce vardı, bütçe harcamalarını Merkez Bankası’nın finanse etmesi. Bugün KKM’yi finanse eder, öbür gün maaş ödemelerini Merkez Bankası’ndan kredi alarak finanse edebilirler. Bir de faiz var, niçin faiz ödesin Hazine, burada Merkez Bankası duruyorken. Bunun yapılması çok yıkıcı olur Türkiye için. O vakit sahiden Arjantin’e dönme ihtimali artar. Bunun yapılacak olduğu manasına gelmiyor ancak siyasetçi çok sıkışırsa yapabilir. Bunun için yasa değişikliği gerekiyor 2001 yılında Merkez Bankası’nın kısa vadeli kredileri yasaklanmıştı. Devirin verdiği bildiri berbat bir bildiri düzgün bir şey değil.”
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara: Seçim harcamaları ve zelzele nedeniyle esasen bütçe istikrarları süratle bozuluyordu. Bunun üzerine kurdaki sert hareket de KKM aracılığıyla bütçeye ek bir yük getirecekti. Mayıs başından beri TL gerçekleşen yüzde 30’luk bedel kaybının Hazine’ye maliyeti kabaca 100 milyar TL’yi aşacaktı. Artık bunu Hazine değil Merkez Bankası ödeyecek. Bu durumda Hazine daha az borçlanmak zorunda kalacak. Merkez Bankasının ise bir sonraki yıl Hazine’ye devrettiği karı 100 milyar TL azalacak. Münasebetiyle bugünden gelecek sene kar transferine kadar olan müddette merkez bankası bir nevi bütçeyi finanse etmiş olacak.”
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Hem sarsıntı nedeniyle hem seçim yardımları hem de kamu harcamaları arttığı için ve bundan sonra da yüksek kalacağı için bütçeye bir darbe geleceğini biliyorduk. Türkiye’de bütçe açığı ulusal gelir oranı düşüktür lakin bu yıl yüzde 4-5’e çıkmasını bekliyorduk. Dönem KKM’nin bütçe üzerindeki yükünü kaldırmaya yönelik ve bu yük Merkez Bankası’na devrediliyor. Zira artık bütçeden kaynak aktarılması istenmiyor. Önemli bir yük bu ve Merkez Bankası’na devredilmiş olacak. Merkez Bankası ne yapacak bu durumda? Bunların ödenmesi için para basmak zorunda kalacak. Değerli olan şey şu 2001’de bir yapılan yasa değişikliği ile bütçe açığının Merkez Bankası kredileri ile finansmanı yasaklanmıştı. Artık Hazine’nin yükü Merkez Bankası’na para basacak umarım sonraki periyotta 2001 evvelki o kapılara gitmeyiz. Merkez Bankası’nın para basması enflasyon yaratacak ayrıyeten fiyat artışları ve kurdaki artışın muazzam enflasyonist tesiri var. Ve kurlar düşecek üzere durmuyor. Bir de üzerine Merkez Bankası’nın finanse edecek olması enflasyonist tesir de yaratacak.”
Kısa Dalga
Yazının tamamı
