Reel kesim kurdaki şık dalgası karşısında durum almaya çalışıyor. İthal girdi ile iç pazara üretim yapanlar, TL vadeli satışlardan ötürü ziyanını hesaplamaya çalışıyor. İhracatçılar yabancı müşterilerin ‘Kur yükseldi fiyat düşür’ baskılarına maruz kalıyor. Tüm piyasa, maliyet hesabı için 22 Haziran’daki PPK kararını bekliyor.
Ekonomim Gazetesi’nden Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci çeşidinden itibaren kesintisiz yükselen ve 7 Haziran günü bir anda yüzde 7 civarında kıymetlenen döviz kuru karşısında gerçek kesim konumunu alıyor.
İthal girdi kullanıp iç piyasaya mal yapanlar yüzde 15-25 ortası fiyat geçişlerine başlarken; ihracatçılar 22 Haziran’daki faiz kararı sonrası kurun duracağı yeri görmeden büyük kontratlar yapmaktan kaçınıyor. Piyasadaki dolar kuru beklentisi 25-26 TL civarında, üzerinde bir sayı için senaryolar çok optimist değil. Bu nedenle iktisat idaresinin dümenine Mehmet Şimşek’in geçmesinin akabinde piyasalar yeni Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan idaresindeki birinci Merkez Bankası Para Siyaseti Heyeti toplantısına konsantre olmuş durumda.
Uzun vakittir baskılanan döviz kurunun seçim sonrası yükseleceği beklentisi piyasada hakim olsa da 7 Haziran’da yaşanan sert yükseliş kısmen bir şok tesiri yarattı. Husus İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) haziran ayı meclis toplantısında da gündeme geldi. İTO Lideri Şekib Avdagiç, ani yükselişi ‘sert kur düzenlemesi’ olarak tanım ederken, “Son iki çeyrek ve bu son 5 aya bakıldığında enflasyon eğrisi ile kurun eğrisi ortasında bir makas oluşmuştu. Son 3 günde bir düzeltme hareketi ile karşı karşıya kaldık. Sert düzeltme hareketi kıymetli. Kurun daha makul bir imgesinin ortaya çıkması beklentimizdi. Bunu tasvip ediyoruz. Fakat bu düzeltme hareketinin ardından önümüzdeki süreç için kestirim edilebilir, dengeli, enflasyona paralel fiyat hareketlerinin yaşanmasını bekliyoruz” tabirlerini kullandı.
Fayat: Mevcut kurla maliyet yapmıyoruz
‘Kur şoku’ ya da ‘kur düzeltmesi’ olarak tanım edilen sert yükselişin, piyasanın çeşitli kesitlerinde farklı yansımaları oldu. Kurda yaşanan yükselişi EKONOMİ’ye kıymetlendiren TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Gurur Fayat da bu yükselişi ‘düzeltme’ olarak yorumlayanlardan…
İhracatçıların bu düzeltmeyi beklediğini kaydeden Fayat, “Ancak bunun kademeli ve denetimli halde gelişmesini, böylelikle herkesin yöneteceği biçimde olmasını temenni ediyorduk. Yani her ay yüzde 1-2 üzere artışlarla ayın içine yayılarak olması, herkesin önünü görmesi ve hesaplarını yapabilmeleri için kıymetliydi. Lakin bu halde olduğu üzere bir günde yüzde 7-8 artışlar ihracatçı için düzgün değil, ithal alıp içeriye çalışanlar için hiç uygun değil” diye konuştu.
Ani yükselişin ihracatçıların müşterilerinde bir indirim beklentisi doğurduğunu vurgulayan Fayat, “Müşteriler çabucak ‘Kur yükseldi, fiyat düşür’ diyor ancak biz de çabucak fiyat düşüremiyoruz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama yapılmazsa 22 Haziran’da yapılacak PPK toplantısında faizin nereye konulacağı, dövizin nerede duracağı muhakkak olur. Bu nedenle mevcut kurlarla maliyet yapmıyoruz, zira kurun nereye gideceği aşikâr değil. Bu türlü bir iki günlük sert yükselişlerle hesap kitap yapılamaz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama olmazsa ben de şirketimde 22 Haziran öncesinde büyük bir kontrat yapmama kararı aldım, bunu da tavsiye ediyorum” sözlerini kullandı. Kurun geleceği düzeye ait kestirimlerini sorduğumuz Fayat, “Bu sene dolar 25-26 TL olup, pariteye bağlı da Euro olmalı” diyerek kelamlarını tamamladı.
Önel: TL vadeli satışlarda ziyan edildi
İthal girdi kullanıp iç piyasaya üretim yapanlar için geçen haftadan bu yana külfet sürüyor. Bilhassa vadeli TL satış yapanlar, şu an ithal girdi hissesine bağlı olarak ziyanlarını hesaplamaya çalışıyor. Kendisi de besin üretimi ve ticareti yapan İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, beklentinin kurların yükseleceği tarafında olduğunu, fakat TL’de bir günde yaşanan bu kadar sert bir kıymet kaybının çok fazla olduğunu söyledi.
29 Mayıs’tan bu yana TL’deki kaybın yüzde 15-16 düzeyinde olduğuna dikkat çeken Önel, “Günlük ani gelişmelerde gerçek kesim durum manasında çok etkilenmemiş üzere görünebilir ancak mesela siz limandan ithalat malı çekiyor ve bir beyanname ödüyorsanız onu o günkü kurdan ödüyorsunuz. Şayet bankaya ithalat evrağını ayırtmışsanız, onu alırken TL’den döndüğünüzde kurdaki sert yükseliş nedeniyle daha büyük bir maliyetle karşılaşıyorsunuz. Bilhassa orta malı ithalatı yapan işletmeler bu periyotta maalesef bütün son fiyatlara geçiş yapacak. Yaklaşık yüzde 15-25 bandında fiyat artışları görülebilir” diye konuştu.
Bu derece sert yükselişlerin yaşandığında ithal girdinin çok olduğu yerlerde satışların durduğunu da söyleyen Önel, “Çünkü satamazsınız. Birçok işletme biz dahil, o gün sipariş geldiğinde fiyat veremedik. Bir günde bu kadar paha kayıp olunca nerede duracağını okuyamadık maalesef” diyerek yaşanan külfetleri tanım etti. Önel’e nazaran, iç piyasaya çalışan işletmeler için dolar kuru 25 TL üzerine çıkarsa zorlar, lakin piyasa kaideleri ve ihracatçı açısından doların 25 TL civarında olması gerekiyor.
Turhan: Kur artışı, stokları kıymet olarak korudu
Ambalaj bölümünde faaliyetlerde bulunan Geri Dönüşüm ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Lider Yardımcısı İsmail Turhan da kurdaki yükselişin ihracat tarafında olumlu yansımaları olduğunu, lakin iç piyasaya çalışanların fiyatları noktasında bu artıştan mustarip olduğunu kaydetti.
Turhan, “Bizim kesimin ithal girdisi yüksek. Kur baskısı bizim ihracat tarafımızda işimizi çok zorluyordu. Rekabetçi fiyat veremiyorduk. Orjinal hammadde fiyatlarındaki düşüş baskısı karşısında kur artışı elimizdeki stokları TL paha olarak müdafaamızı sağlayacak. Lakin yükseliş çok süratli oldu, bir günde olması şok tesiri yarattı. Şu an bilhassa içeriye çalışanlar fiyat konusundan mustarip. Eldeki stok döviz bazlı, lakin müşteriye bu fiyat artışını yansıtamıyor, zira talep o kadar güçlü değil” sözlerini kullandı.
“Seçimden sonra hammadde satışları yüzde 40 düştü”
Genel olarak piyasada bir talepsizlik olduğunu aktaran Kebudi, seçim sonrası kurda yükseliş beklediklerini, lakin sert yükselişlerin piyasayı olumsuz etkilediğini belirterek, “Hammadde tarafında satışlar seçimden sonra yüzde 40 düştü. Bir endüstricinin en büyük maliyet kalemi hammadde. Piyasa dolarda 24-25 TL’yi kaldırır. 26-27 TL’de ise piyasa zorlanabilir, lakin 28 ve üstünü ise piyasa kaldıramaz, biz iş yapamayız” formunda konuştu.
