Döviz Dönüşümlü Kur Korumalı
TL Vadeli Mevduat Hesabı
(DTH KKM)
Muhasebesi
Doç.Dr.VeriDelisi
2023
Ankara
Bu çalışma içerisinde döviz dönüşümlü kur muhafazalı TL Vadeli Mevduat hesaplarının nasıl çalıştığı muhasebesel olarak anlatılmaya çalışılacaktır. Kimi varsayımlar yaparak bir çerçeve çizmeye çalışacağım. Bu yazının ilham kaynağı kıymetli hocam Sabri ÖNCÜ dür.
İÇİNDEKİLER:
- DTH KKM’in Maksadı Nedir?
- DTH KKM Nasıl Çalışır ?
- TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek ?
- TCMB Tarafından Ödenen Kur Farkı Ne Kadardır ?
- İşin Muhasebesi Nedir?
- Sonuç
DTH KKM’in Gayesi Nedir?
Bankacılık sisteminde ortaya çıkan dolarizasyon yükümlülüğünü sınırlamaktır. İktisat idaresi, bankacılık sisteminde bireylerin TL cinsinden mevduatlarını DTH’ye çevirmesini istememektedir. Kim ister ki?
Bunu aşağıdaki grafik yoluyla anlatabiliriz.
Kaynak: BDDK Aylık Dataları Tl cinsinden Tl ve DTH mevduatlar 2003-2023
Grafik üzerinde siyah renkli olan data DTH mevduatları temsil etmektedir. DTH’ler 2020 yılıyla birlikte bankacılık sisteminde TL mevduatların önüne geçmiştir. Bunun sonlandırılması için DTH KKM aracı 21.12.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş ve tesirini 2022 yılı itibariyle göstermiştir.
DTH KKM Nasıl Çalışır ?
DTH KKM; TL faiz oranında getiri sağlayan ve kurun faiz oranından daha fazla artması durumunda kur farkı korunması sunan bir vadeli mevduat eseridir.
Basitçe; vade sonunda bankanın size taahhüt ettiği elde edeceğiniz TL faizi getirisi, birebir vadede DTH’den sağlayacağınız kur farkından az ise ortadaki fark TCMB tarafından ödenecektir.
Kaynak: Yapı Kredi Bankası DTH Matematiği
Yapı Kredi Bankasının sayfasında çeşitli olasılıklar dahilinde ortaya çıkacak durumlar basitçe açıklanmış. Bu sayfadan faydalanabilirsiniz. Burada kıymetli olan TL faizinin ilgili banka tarafından kur farkının ise TCMB tarafından ödendiğini bilmektir.
DTH KKM Faiz ve Kur Farkı Ödemesi
TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek ?
TCMB, vade sonlarında ortaya çıkan kur farklarını banka rezervlerini artırarak ödeyecektir. Bu biçimde bankalar bu farkları müşterilerin mevduat hesaplarına aktarabilecektir.
Kaynak: TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek
Dönem sonunda ilgili zarar sermayeden düşülecektir.
Kaynak: TCMB Kur Farkını Periyot Sonu Kayıt
TCMB Tarafından Ödenen Kur Farkı Ne Kadardır ?
2022 yılı için TCMB Faaliyet raporu Kar-Zarar tablosunda Faiz Masrafları kısmında Öbür kalemi altında bu maliyetin ne kadar olduğu gösterilmektedir.
Kaynak: TCMB Faaliyet Raporu 2022 (s:88)
DTH KKM’lerde 2022 yılı için TCMB tarafından 88 milyar TL kur farkı ödemesi yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu ödeme itibariyle 2022 yılında Merkez Bankasının 88 milyar TL para yarattığını söyleyebiliriz. Pekala 2022 yılı içerisinde toplam TL mevduat içinde TCMB’in yarattığı yeni TL’nin hissesi nedir?
Kaynak:BDDK Aylık Dataları Tl mevduatlar 2022
2022 yılı başında 2 trilyon olan TL cinsinden mevduatlar birebir yılın sonunda 4.7 trilyona yükselmiştir. Bu büyük kredi genişlemesi sürecinde TCMB’nin yarattığı paranın toplam mevduatların yaklaşık %3’üne denk gelmektedir. DTH KKM nedeniyle TCMB tarafından yeni yaratılan paranın toplam mevduatların çok küçük bir kısmına denk geldiği anlaşılmaktadır. TCMB sermayesi açısından bakarsanız faaliyet raporunda TCMB’in 2022 yılında raporlanan karının 93 milyar TL (TCMB Faaliyet Raporu 2022 (s:88)) olduğu görülmektedir.
İşin Muhasebesi Nedir?
Örneğimizde 1 dolar 20 Tl iken, mudinin bankadaki 2000 Tl’si karşılığında 100 $ DTH açtığını düşünelim.
Banka bilançosunda Tl mevduat silinip DTH mevduat açılacaktır. Bankanın açtığı DTH karşılığında döviz cinsinde zarurî karşılık yatırma mecburiliği vardır. Bunu muhabir bankasından yada öteki borçlanma kanallarından yapmaktadır.
Mudimizin elindeki DTH hesabını, DTH KKM yapmak istemesi halinde;
1- Banka bilançosunda mudinin DTH hesabındaki meblağ TCMB’nin DTH hesabına aktarılacak;
2- Bunun karşılığında TCMB birebir meblağda banka rezervi yaratacaktır.
3- Bankada bu fiyatı mudinin hesabına KKM mevduat olarak aktaracaktır.
Bir sonraki etapta bu paranın muhabir hesaplara geçmesi gerekiyor.
@vefinans ve @bay_bloo sayesinde bu evreyi çözdük.
1- Banka bilançosunda bankanın muhabir hesabındaki $ ölçüsü TCMB’nin DTH hesabındaki $ ile azalacak;
2- Bunun karşılığında TCMB bilançosunda tıpkı fiyattaki $ TCMB Muhabir banka hesabına geçecektir.
Büyük fotoğrafta ise aşağıdadır.
SONUÇ
TCMB tarafından banka bilançolarında bulunan DTH’lerin bir kısmı kur farkı ödenerek TL’leştirmiştir. Her ne kadar bankaların muhabirlerinde bulunan $’ların TCMB bilançosuna aktarıldığı sonucu çıksa da SABRİ hoca farklı düşünüyor. Sonuç olarak; banka bilançolarında bulunan DTH’lerin bir kısmı şimdilik TL’ye dönüşmüştür.
/*! This file is auto-generated */!function(c,d){“use strict”;var e=!1,o=!1;if(d.querySelector)if(c.addEventListener)e=!0;if(c.wp=c.wp||{},c.wp.receiveEmbedMessage);else if(c.wp.receiveEmbedMessage=function(e){var t=e.data;if(!t);else if(!(t.secret||t.message||t.value));else if(/[^a-zA-Z0-9]/.test(t.secret));else{for(var r,s,a,i=d.querySelectorAll(‘iframe[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),n=d.querySelectorAll(‘blockquote[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),o=new RegExp(“^https?:$”,”i”),l=0;l
