Asgari Fiyat Tespit Kurulu, orta fiyat ayarlamasını belirlemek üzere birinci toplantısını yaptı. Bundan sonraki sürecin kendi içinde açmazları var. Bir tarafta geçinemeyen beşerler, öbür tarafta ayakta durma çabası veren işverenler…
Her ikisinin de aslında muhatabı iktisat idaresi. Zira çalışanı gerçek olmayan bir enflasyon üzerinden fiyatlandırılma zorunda bırakarak, yanlış siyasetler uygulayarak, patronu de ağır vergi ve prim yükleri ile çalışanıyla karşı karşıya getiriyor. Yani daima alan tarafta…
Asgari fiyat ne olur, muhakkak değil. Lakin ne olursa olsun alanı da vereni de tatmin etmekten uzak bir sayıdan bahsedeceğiz. Bu tatmin de yüksek gelir ya da sarfiyat istikrarı üzerine şurası değil. Külliyen geçim odaklı bir problemden kelam ediyoruz.
Fakat bir an için tüm bunların dışına çıkıp, öteki bir konuya dikkatinizi çekmek istiyorum. Haberler şöyle yapılıyor: Minimum fiyat olarak ne verilecek? Bayramda emekli ikramiyesi olarak ne verilecek? Memura, emekliye ne verilecek? Bu liste uzayıp gidiyor.
Verilmesini beklemek lütuf, almak istemek ise hak aramakla ilgilidir. Bunun ortasındaki belirleyici öge da vatandaşlık şuurudur. Şayet siz daima verilmesini isteyen taraftaysanız, gün gelir verilene razı olur pozisyona gelirsiniz. Zira işi subjektif kriterlere bırakırsınız.
Bu problem o kadar abartılı hale geldi ki, bir kaç devirdir belirlenen taban fiyata yapılan fark ‘gönülden kopmak’ üzerine tanımlanıyor ve adeta bir ulufe dağıtma sistematiğine dönüyor. Meğer almanın matematiği vardır.
Yani ortaya maliyetlerinizi koyarsınız; bedelleri gözler önüne serersiniz, bunun üzerinden çalışansanız geçim, patronsanız de iş yapabilme maliyetleri üzerinden hak aramanın peşine düşersiniz.
Bu ortada sözlerim yanlış anlaşılmasın. Medya neden bunu bu türlü haberleştiriyor cinsinden bir sorgulama içinde değilim. Medyada çıkan yaklaşım yanlışsız. Zira ülkemizdeki iklim tam da bunu yansıtıyor.
Bir işin hakkını belirlemekten çok, insanların ya da firmaların ayakta kalması fakat asla rahatlamaması üzerine kurgulu bir sistematikte, insanları da ‘ne koparsam kardır’ anlayışına ittiğiniz vakit, ortaya farklı bir sonuç çıkmaz.
Lakin değişmeyen bir öbür sonuç de bunun çözümsüzlüğü ve ne verilirse verilsin yetmenin, yetinmenin mümkün olmadığıdır.
Siz geçinemediğini söylemek yerine, açlık sonu üzerinden pazarlık yapmayı kabul etmişseniz, siz ödeyemeyeceğiniz vergileri lisana getirmek yerine, af ya da yapılandırma peşine düşmüşseniz, bu kısır döngüden çıkamaz ve daima gönül yapmak üzerine bir çemberin içinde kalırsınız.
Türkiye’de vatandaşlık şuuruyla ilgili bir sorun var. Yeni kuşak yok kıymetine çalışmak istemediği için ‘iş beğenmezlikle’ suçlanırken, kısa mühlet öncesine kadar meselelerini lisana getiren iş insanları da ‘iş bilmezlikle’ itham edildi.
Demek ki neymiş? Kimin ne verdiğiyle değil, kimin ne hak ettiğiyle ilgili bir durumu konuşmamız gerekiyor. Bunun farkında değilseniz; daima beklersiniz ve alamazsınız. Mevzu bundan ibaret.
[email protected]
