Reuters haber ajansının birtakım kaynaklara dayandırdığı haberine nazaran BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e, Ukrayna tahılının Karadeniz’deki limanlardan inançlı ihracatını sağlayan mutabakatın mühletini uzatması karşılığında Rusya’nın tarım bankasının bir alt kolunun memleketler arası ödeme sistemi SWIFT’e bağlanmasını teklif etti.
Rusya, kendi tahıl ve gübresinin ihracatı için gereken koşulların karşılanmadığı gerekçesiyle, mühleti Pazartesi günü dolacak olan muahedeyi iptal etme tehdidinde bulunmuştu. Mutabakat kapsamında son iki gemiye müddet dolmadan evvel Odesa limanında tahıl yükleniyor.
Moskova’nın kilit taleplerinden biri, Rus tarım bankası Rosselkhozbank’ın memleketler arası ödeme ağı SWIFT’e tekrar bağlanmasıydı. Avrupa Birliği, geçen yıl Haziran’da Ukrayna’yı işgali nedeniyle Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkarmıştı. Mayıs ayındaysa bir AB yetkilisi, Rus bankalarının sisteme yine dahil edilmesi seçeneğini düşünmediklerini söylemişti.
Ancak üç kaynağa nazaran AB, tahıl ve gübre ödemeleri için artık Rus tarım bankası Rosselkhozbank’ın bir alt kolunu SWIFT sistemine bağlama seçeneğini ele alıyor. Avrupa Kurulu, bahse ait açıklama talebini karşılıksız bıraktı.
Reuters’a konuşan iki kaynağa nazaran BM Genel Sekreteri Guterres, Putin’e, Karadeniz tahıl mutabakatını birkaç ay daha sürdürmeye müsaade vermesi teklifinde bulundu.
BM sözcüsü Stephane Dujarric bugün, Guterres’in dün Putin’e bir mektup göndererek Rus besin ve gübre ihracatını hızlandırmak ve Ukrayna tahılının Karadeniz’den ihraç edilmesine devam etmek için bir yol teklif ettiğini söyledi.
Stephane Dujarric, “Amaç, Rus Tarım Bankası aracılığıyla mali süreçleri olumsuz etkileyen mahzurları ortadan kaldırmak ve tıpkı vakitte Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden geçişini sürdürmek” dedi.
Daha fazla detay vermeyen Stephane Dujarric, Guterres’in sorunla ilgili tüm taraflarla görüştüğünü ve tekliflerini Rusya ile değerlendirmeye istekli olduğunu kaydetti.
Kremlin ise bahse ait açıklama yapmadı.
Rusya’nın besin ve gübre eserleri Ukrayna işgali sonrasında Batılı ülkelerin yaptırımlarına tabi olmasa da Moskova, ödemeler, lojistik ve sigorta üzere alanlardaki kısıtlamaların nakliyenin önünde pürüz oluşturduğunu kaydediyor.
BM yetkilileri, Rusya’nın SWIFT ödeme sistemine erişimi olmadığı bu devirde Amerikan bankası JPMorgan Chase’in Amerikan hükümetinden teminatlarla kimi Rus tahıl ihracatı ödemelerini sürece koymaya başlamasını sağlamıştı.
BM ayrıyeten Afrika İhracat-İthalat Bankası Afreximbank’la Rusya’nın Afrika’ya yaptığı tahıl ve gübre ihracatının nakdî süreçlerini gerçekleştirmesi için bir platform kurması üzerinde de çalışıyor.
Rusya’nın Ukrayna tahıl muahedesinden çıkma tehdidi global besin güvenliğine ait dehşetleri körüklüyor
Rusya’nın Karadeniz tahıl muahedesinin müddetini uzatmayabileceğine ait korkular, açlığın pençesindeki ülkelerde Ukrayna besin eserlerin ulaşmayacağı endişelerini tırmandırdı.
BM; buğday, arpa ve bitkisel yağın önde gelen ihracatçı ülkeleri olan Rus ve Ukrayna’nın bilhassa Afrika, Ortadoğu ve kimi Asya ülkelerinin muhtaç olduğu besin eserlerini tedarik etmeye devam etmesi için kırılgan muahedeyi kurtarmaya çalışıyor. Muahede, Ukrayna’nın şimdiye kadar 32,8 milyon ton tahılı gelişmekte olan ülkelere göndermesini sağladı.
Rusya’nın mutabakattan çıkması, Somali, Etiyopya ve Afganistan üzere açlık riski altında olan ve besin tedariki için Dünya Besin Programı’na muhtaç olan ülkelerin ana besin kaynağını kesebilir ve çatışma, ekonomik kriz ve kuraklıkla uğraş eden savunmasız ülkelerin besin güvenliği meselesini körükleyebilir. Ukrayna’dan ihraç edilen tahıl ölçüsü, şimdiden azalmış durumda.
Yük gemilerinin silah değil, yalnızca besin eseri taşıdığından emin olmak için yapılan kontrollerin ortalama günlük sayısı Ekim’de 11’ken Haziran’da 2’ye düştü. Bu nedenle Ekim’de 4,2 milyon ton tahıl ihraç edilirken bu ölçü, Mayıs’ta 1,3 milyon tona geriledi.
Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi’nin Global Besin ve Su Güvenliği Programı Yöneticisi Caitlin Welsh, “Anlaşmanın müddeti uzatılmazsa besin güvenliği için Ukrayna’ya muhtaç olan ülkeler öteki kaynaklar aramak zorunda kalacak ve büyük olasılıkla Rusya’ya yönelecek, ki Rusya’nın da niyetinin bu olduğunu sanıyorum” dedi.
Ukrayna Altyapı Bakanlığı, Rusya’nın kontrolleri reddetmesi nedeniyle 29 geminin Türkiye karasularında beklemede olduğunu kaydetti.
VoA
