Amerikan basını, dün yapılan cumhurbaşkanlığı ikinci tıp seçimi sonrasında bugün yüklü olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüksek enflasyon, 6 Şubat sarsıntıları ve güç geçen seçim yarışına karşın üçüncü sefer seçilerek iktidarını pekiştirdiği yorumu yaptı.
New York Times gazetesinde Ben Hubbard imzasıyla yayınlanan tahlil haberde ekonomik krizle karşı karşıya olan Erdoğan’ın ülke içinde ya da Batılı müttefiklerini rahatsız ettiği dış siyasette rota değiştirebileceğine ait çok az işaret verdiği kaydedildi.
“Muhafazakar damgasını derinleştirebilir”
Habere nazaran elde ettiği bu zafer, Erdoğan’ın iktidarda çeyrek yüzyıl kalarak, Türk toplumu üzerindeki muhafazakar damgasını derinleştirirken, ekonomik ve jeopolitik gücü artan bir ülke vizyonunu sürdürebileceği manasına geliyor.
Erdoğan’ın iç ve dış siyasette taraf değiştirmeye ait çok az sinyal verdiğini kaydeden NYT muharriri Hubbard, “Erdoğan’ın öngörülemezliği ve Batı tersi telaffuzları, birtakım Batılı ülke başşehirlerinde Ukrayna savaşında kimin tarafında olduğunu sorgulamaya başlamıştı ve perde gerisinde Erdoğan’ın kaybetmesini umuyorlardı” sözlerini kullanıyor.
Hubbard, Ukrayna’ya ait tutumu konusunda rahat olduğunun işaretini veren, Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna ortasında oynadığı arabuluculuk rolünü “Batı’dan aferin almak için yapmadığını” söyleyen Erdoğan’ın, müttefiklerinin isteklerinin Türkiye’nin çıkarlarının önüne geçemeyeceğini açıkça ortaya koyduğunu yazıyor.
Seçimin akabinde Dolar/TL kuru nasıl seyrediyor?
Haberde görüşlerine yer verilen Londra’daki fikir kuruluşu Chatham House’un Türkiye uzmanı Galip Dalay, Erdoğan’ın “dünyanın Batı egemenliğinin artık geçerli olmadığı bir evreye girdiği” anlayışıyla hareket ettiğini kaydediyor.
Dalay, Türkiye üzere bölgesel güçlerin Batı’yla bağlardan yararlanırken bir yandan da Rusya ve Çin üzere ABD’nin rakipleriyle ilgiye girmesini sağlayan bu anlayışa nazaran “Türkiye, Batı’yla Rusya ve Çin ortasında jeopolitik istikrar sağlamaktan daha fazla çıkar elde ediyor.”
“Rakipleri birinci sefer Erdoğan’ı iktidardan uzaklaştırmaya çok yaklaştı”
NYT, muhalefetin Erdoğan iktidarına son vermeye daha evvel hiç olmadığı kadar yaklaştığını lakin Erdoğan’ın bunun bir daha tekrar etmesini engellemeye çalışmasını beklediğini yazıyor.
Siyasi danışman Gülfem Saydan Sanver, “Erdoğan bu seçimi kazandıktan sonra kendisini mağlup edilemez olarak görmeye başlayacak” diyor ve Erdoğan’ın muhalefete karşı daha da sertleşeceğini düşündüğünü söylüyor.
Gazetenin görüşlerine başvurduğu milletlerarası alakalar profesörü İlhan Uzgel de “Yargı devletin kontrolunda, meclis devletin kontrolunda, yürütme Erdoğan’ın kontrolunda. Bu da demokratik bir toplumun temeli olan güçler ayrılığının olmadığı manasına geliyor” diyor. Gazete, Uzgel’in Ankara Üniversitesi’nden ihraç edilmiş olduğuna dikkat çekiyor.
“Erdoğan’ı bekleyen en acil sıkıntı, ekonomi”
Erdoğan’ın faiz indirme siyasetindeki ısrarının enflasyonu körüklediğini, seçim kampanyası sırasındaki harcamaların faturaları kabarttığını ve Merkez Bankası’nın döviz rezervlerini erittiğini hatırlayan NYT, Türkiye’nin iktisatta süratle taraf değiştirmemesi durumunda döviz krizi ya da resesyonla karşı karşıya kalacağını belirtiyor.
Habere nazaran ekonomik sıkıntılar, Erdoğan muhaliflerinin yaşadıkları hayal kırıklığının üstesinden gelebileceği ve tekrar uğraşa başlayabileceği varsayılırsa, gelecekte değişim isteyen seçmen sayısının artmasına yol açabilir.
Haberde, Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı’ndan Selim Koru’nun “Erdoğan çok genç yaşlardan itibaren Türkiye için net bir vizyona sahip. Beşerler, bu vizyondan taviz vermediği için Erdoğan’ı seviyor” biçimindeki görüşüne yer veriliyor.
WSJ: “Erdoğan memleketler arası münasebetlerde yıllar sürebilecek rolünü garantiledi”
Wall Street Journal gazetesi ise Erdoğan’ın dün kazandığı seçimlerin iktidarında yeni bir devir başlattığını, bu devrin belirleyici ögesinin, Erdoğan’ın ferdî cazibesinin AK Parti’nin azalan popülaritesinin önüne geçmesi olduğunu yazıyor. AK Parti’nin dayanak kaybetmeye başladığı ağır ekonomik kriz, önümüzdeki yıllarda Erdoğan’ın önündeki en büyük zorluk olacak.
Gazeteye nazaran Erdoğan, iktidarına karşı yıllar sonra ortaya çıkan ve birinci kere farklı partileri biraraya getiren en büyük muhalif cepheye karşın bir taktik uzmanı olduğunu kanıtladı.
İslam ve milliyetçiliği biraraya getirdiği siyasi markasının cazibesinin seçmende karşılık bulmaya devam ettiğini kanıtlayan ve Türkiye’nin en uzun mühlet iktidarda olan önderi Erdoğan, habere nazaran seçime uzanan son aylarda devlet harcamalarını arttırarak, milliyetçilik ve birlik beraberliği öne çıkararak, rakiplerinin yanılgılı adımlarını kendi avantajına kullanarak zaferini inşa etti.
Gazete, ABD’nin eski Türkiye Büyükelçisi James Jeffrey’nin görüşlerine yer veriyor. Jeffrey, Erdoğan için, “Baskı altında olduğunda sakin. Ne yaptığını biliyor, iplerin kendi elinde olduğunu yansıtıyor. Bu tavır, birden fazla seçmen kitlesine cazip gelir, bilhassa de Türk seçmenini cezbediyor” sözlerini kullanıyor.
Erdoğan’ın seçime maharetli jeopolitik hareket hüneri üzere kilit bir avantajla girdiğini kaydeden WSJ, Cumhurbaşkanı’nın bilhassa Rusya ve Batı ortasındaki güç çekişmesinde Türkiye’nin bölgedeki nüfuz alanını genişlettiğini belirtiyor.
Son bir yılda Rusya ve Ukrayna ortasındaki görüşmelere arabuluculuk yapan, bir yandan Kiev’e silah satarken başka yandan Moskova’yla ekonomik bağlantıları genişleten Erdoğan, İsveç’in NATO üyeliğinin önünde mahzur oluşturmaya devam ediyor. Siyasi açıdan Türkiye içinde tanınan olan bu duruş, tıpkı vakitte Erdoğan’ın Batılı müttefikleri karşısında elini güçlendiriyor.
Muhalefetteki çatlaklar
Erdoğan müttefiklerinin Türk medyasının büyük çoğunluğunu denetim altında tuttuğu bir ortamda muhalefetin çok az yanılgı hissesi olduğunu yazan WSJ, seçim kampanyasının erken kademelerinde muhalefette çatlaklar oluştuğunu yazıyor.
Bu çatlakların en büyüğü, Kemal Kılıçdaroğlu’nun itirazlara karşın Erdoğan’a karşı daha güçlü olabilecek muhtemel adayları bertaraf ederek Altılı Masa’nın cumhurbaşkanı adayı olma konusunda dayatmada bulunması.
Gazete, muhalefet içindeki bu ahenksizliğin Kılıçdaroğlu’nun kampanyasına ziyan verdiği görüşünü yansıtıyor. ABD Deniz Harp Akademisi’nde strateji profesörü olan Burak Kadercan, “Erdoğan, muhalefetin kendi kendini yiyip bitirmesini izledi. İstikrarlı bir başkan olduğu izlenimini verdi. Kendisini sevmeyebilirsiniz fakat onu tanıyorsunuz” sözlerini kullandı.
“Yoksullaşma değil jeopolitik önem” öne çıktı
Erdoğan’ın milliyetçiliği öne çıkarmasının kazandığı zaferde değerli rol oynadığını yazan WSJ, kimi seçmenler için Türkiye’nin dünyadaki yerinin, Erdoğan’ın fakirleşmelerine neden olan iktisat siyasetlerinin önüne geçtiğini kaydediyor.
Erdoğan, cumhurbaşkanlığının yeni dönemineyse kapsamı giderek genişleyen sorunlarla giriyor. Dolar sorunuyla gayret eden bir iktisada istikrar kazandırmak zorunda olan Erdoğan, ekonomistlere nazaran Merkez Bankası’na yönelik müdahaleleri ve sermaye denetimini sürdürebilir, borçları ödeyemez hale gelmemek için Rusya ve Körfez Arap ülkelerinden nakit akışı devam edebilir.
Gazeteye konuşan eski AK Parti milletvekili ve Gelecek Partisi kurucusu Ayhan Sefer Üstün, “Halk, Türkiye’nin kalıcı ekonomik kriz halinde olduğunu bilmiyor. Erdoğan iktisadın çöküşünü bir biçimde bir yerlerden para bularak engelledi. Halkın, şu anda kapımızda olan bankacılık dalının çöküşünü hissetmesine müsaade vermedi” sözlerini kullandı.
WSJ’a nazaran Türkiye’nin ekonomik görünümü belgisiz olsa da dünya, Erdoğan’ın global sahnede kalıcı olduğuna alışması gerekecek.
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı’ndan Selim Koru, görüşlerini, “Bu seçim, Türkiye’nin jeopolitik pozisyonu sağlamlaştığı sürece hayat standardının ne olduğunun pek de kıymetli olmadığını kanıtladı. Erdoğan rejiminin özü de bu: jeopolitik olarak rekabetçi olmak ve ülke içindeki hayat bunun yanında ikinci planda kalıyor” formunda söz etti.
VoA
