Şirketler kişisel yatırımcının pay çılgınlığından faydalanarak Borsa İstanbul’dan yaklaşık 2 milyar dolar topladı. İstanbul, bu yıl birinci halka arzlarda Londra, Frankfurt yahut Milano gibi büyük borsalara nazaran daha başarılı oldu. Global halka arzlar için zayıf bir yılda olan Türkiye’deki patlama göze çarpıyor. Dealogic bilgilerine nazaran bu yıl 30 şirket Borsa İstanbul’daki halka arzlarda pay satarak toplamda 1,9 milyar dolar topladı.
Halka arzlarla erişilen sermayenin hacmi, İstanbul’u, Batı Avrupa ve Güney Kore’deki çok daha büyük borsaların önünde, 2023’ün en büyük 10 global halka arz piyasası ortasına soktu.
Türkiye’nin başarısı, Romanya ve Endonezya üzere öteki gelişen iktisatların yanı sıra, kimi büyük Batılı borsaların büyük şirketleri cezbetmekte nasıl başarısız olduğunu gösteriyor. Örneğin Londra’daki halka arzlar sadece 967 milyon dolar toplarken, Frankfurt’takiler 1,1 milyar dolar topladı.
Türkiye, lokal ve perakende yatırımcıların pazarın giderek daha tesirli bir modülü haline gelmesinden faydalanıyor. Yabancı sermaye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın alışılmadık iktisat siyasetlerine ait tasalar nedeniyle kaçarken, kişiseller uzun müddettir devam eden yüksek enflasyon ve kıymet kaybeden liranın tesirlerini dengelemek için büyük getiri elde etme umuduyla pay senetlerine yöneliyor.
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’ne nazaran, Türkiye pay senedi yatırımcılarının sayısı 2019’un başından bu yana dört kattan fazla artarak 5,1 milyona ulaştı. Ferdi yatırımcıların borsa kapitalizasyonunda hissesi bu periyotta ikiye katlanarak yüzde 38’e çıktı.
Borsadaki soluksuz yarış, pay fiyatlarının da yükselmesine neden oldu. FactSet datalarına nazaran, gösterge Bist 100 endeksi 2022’nin başından bu yana yüzde 318 arttı; ABD doları bazında yüzde 104 artış yaşandı.
Kurumsal finansal süreçlerde uzman Türk hukuk firması Turunç’un yönetici ortağı Kerem Turunç, “Tren perondan çıkarken beşerler oyuna katılıyor” dedi. “Orta ölçekli işletmeler genel olarak birebir alanda ve emsal büyüklükteki şirketlere bakıyor ve ‘eğer bu adamlar sermaye toplayabiliyorsa ben neden yapmayayım?’ diye düşünüyorlar.”
Refinitiv datalarına nazaran, yeni borsaya kote olan şirketler genel olarak yüksek primler elde etti. Son iki yılda borsaya kote olan şirketleri takip eden Bist halka arz endeksi 2022’nin başından bu yana lira bazında yüzde 550’den fazla artış gösterdi. İstanbul merkezli yatırım bankası ÜNLÜ & Co.’nun kurumsal pay satışları lideri Tunç Yıldırım, “Yerellerin süreç hacmi şu anda inanılmaz derecede yüksek ve bu da piyasadaki halka arz sayısına katkıda bulundu” dedi.
Pek çok mahallî yatırımcının, yüksek enflasyonlu bir ortamda araba ve meskenlerin yanı sıra pay senetlerini de “paralarını depolayacak güvenli” olarak gördüğünü ekledi.
Yöneticiler, süratle değişen mali kurallar ve düzenlemelerin son yıllarda pek çok firmanın makul faizlerle banka kredisine erişimini zorlaştırması nedeniyle pay senedi piyasalarından fon toplama ihtimalinin mecburiyet haline geldiğini söylüyor.
Öte yanda, Türk pay senetleri milletlerarası piyasalarda kasvet yaşadı. E-ticaret sitesi Hepsiburada ve araç çağırma uygulaması Martı Technologies, Wall Street’te piyasaya çıktıktan sonra düşüş yaşadı.
Turunç, “[Türkiye’de] Borsa’ya girmek isteyen şirketlerin büyük çoğunluğu perakende odaklı, yurt içi odaklı işletmelerdir.”
Örneğin geçtiğimiz hafta döner ve kebap zinciri Baydöner, İstanbul’da 14 milyon dolar topladı. Temmuz ayında 101 milyon dolar toplayan Türk sanayi kümesi Kale Grubu’nun denetimindeki seramik karo üreticisi Kaleseramik’in de ortalarında bulunduğu daha büyük şirketler de paylarını halka arz etti.
Yıldırım, bu yıl birçok arzın lokal yatırımcılardan çok yüksek bir iştirak aldığını, çok az sayıda yabancı yatırımcının oyuna katıldığını kelamlarına ekledi. Örneğin Kale, internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran, sunduğu payların yüzde 79’unu yerli ferdi yatırımcılara, yüzde 20’sini yerli kurumsal yatırımcılara ve yüzde 1’ini de çalışanlarına sattı.
Perakende yatırımcıların artan ehemmiyeti kısmen düzenlemelerden kaynaklanıyor: Turunç, “Piyasa Düzenleyiciler perakende yatırımcıların sermaye piyasalarına katılmasını nitekim istiyor” dedi.
“SPK ve Borsa İstanbul tarafından insanları sermaye piyasaları konusunda eğitmek için uzun müddettir bir ağır uğraş olduğunu” da kelamlarına ekledi. Ayrıyeten özel sermaye (private equity) ve risk sermayesi yatırımcıları ortasında halka arzın durumlarından çıkış için uygun bir seçenek olduğu konusunda “daha fazla farkındalık” bulunduğunu, şirkete yapılan yatırımı halka arzla kara çevirmenin ana strateji olarak görüldüğünü söyledi.
Yıldırım, Sermaye Piyasası Kurulu’nun Mart ayında yürürlüğe koyduğu ve halka arzlarda küçük yatırımcıların daha büyük hisseler almasına imkan tanıyan müsaade veren kural değişikliğinin, daha fazla perakende yatırımcıyı piyasaya çekmek için “çok çok önemli” olduğunu da kelamlarına ekledi. pazar.
Bazı gözlemciler, ferdi yatırımcıların son halka arzlarda tahsis toplamak için tez ettiğini, oynak sermaye piyasalarının, para kazanma umuduyla kimi düşük kaliteli şirketleri çekeceğinden tasa ediyor.
Yıldırım, birtakım kümelerin halka arzın, bankalar ve aracı kurumlar tarafından araştırma kapsamına alınmaması ve yatırımcı bağlantıları kapasitesinin yetersiz olması nedeniyle halka açık “zombiler” haline gelme riski bulunduğunu söyledi.
Turunç’a nazaran Türkiye pay senedi piyasalarındaki bir öteki değerli sorun da şirketlerin halka açık pay oranının çok düşük olması ve bu durumun da yatırımcıların kurumsal idare üzerinde nüfuz sahibi olma kabiliyetini sınırlaması.
Turunç, “Genel olarak pazar eskisine nazaran daha faal ancak olması gerektiği kadar evrilmiş değil” dedi. “Gelişmiş pazarlarda gördüğünüz hissedar aktivizmi burada yok.”
Kaynak: Turkey leads London and Milan in 2023 IPO race
